AKTUALNOŚCI

WAKACJE Z UŚMIECHEM

Dzięki donacji Polskiej Izby Gospodarczej w Japonii - 在日ポーランド商工会議所（PCCIJ) - Polish Chamber of Commerce and Industry in Japan (PCCIJ) przekazanej Funduszowi Pomocy Ukrainie, prowadzonemu przez Polsko – Ukraińską Izbę Gospodarczą pomagamy zorganizować WAKACJE Z UŚMIECHEM.
W ramach tej inicjatywie 20 dzieci z Ukrainy uczestniczy w zajęciach organizowanych w Planetarium, korzystając z programu obejmującego: wycieczki rowerowe, park linowy, selfiie-ert, basen, kajaki, rowery wodne,kręgielnię oraz warsztaty plastyczne. 💚

FOTO RELACJA

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Finał 11 edycji Konkursu Zabawka Edukacyjna!

Do tegorocznej edycji zgłosiło się 28 uczestników. Do finału konkursu zakwalifikowało się dziesięć grup. 10-go maja 2023 roku wzięły one udział w finale konkursu prezentując wykonaną wcześniej zabawkę przed komisją oraz zebraną publicznością. Wszyscy uczestnicy, dzielnie odpowiadali na pytania komisji wykazując się przy tym dobrą znajomością praw przedmiotów bloku matematyczno-przyrodniczego. W przerwie, kiedy komisja konkursowa udała się na obrady młodzież obejrzała pokaz doświadczenia przygotowany przez dr Rafała Ledziona z Politechniki Łódzkiej. Spotkanie wzbogacił koncert w wykonaniu absolwenta Zespołu Szkół Techniczno-Informatycznych Piotra Błaszkiewicza. Wszystkie drużyny dzielnie walczyły o laury, dopingowane przez opiekunów.

Więcej o konkursie FACEBOOK
Więcej o konkursie

Od kilku lat patronat nad konkursem obejmuje OŁ PTMA. Należy rówież dodać, że CZP nr 1 w Łodzi jest współorganizatorem konkursu, a znacząca większość komisji to pracownicy tej placówki.

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Wyniki eliminacji ogólnopolskich - Konkurs Zabawka Edukacyjna

Serdecznie dziękujemy wszystkim uczestnikom i opiekunom za trud włożony w przygotowanie prac.
Komisja po obradach zakwalifikowała do finału 2 prace w kategorii
Młodszy Konstruktor oraz 8 w kategorii Starszy Konstruktor.

WYNIKI PDF
WYNIKI

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Zapraszamy uczniów szkół podstawowych do ogólnopolskiego konkursu „Zabawka Edukacyjna”.

Pierwsza edycja konkursu miała miejsce w roku szkolnym 2012/2013. Przez te lata wyrobił sobie pozycję na rynku edukacyjnym. Zainteresowanie konkursem rośnie z roku na rok, poziom konkursu wzrasta co powoduje, że przyczynia się on do poszerzania wiedzy uczniów o przedmiotach przyrodniczych, zmniejsza „strach” ucznia przed nowymi przedmiotami tj.: fizyką i chemią. Dzięki potrzebie wykonania pracy w grupach oraz prezentacji publicznej uczestnicy konkursu rozwijają cechy osobowe i kompetencje, które są niezbędne w życiu społecznym, nawiązują nowe kontakty z osobami o podobnych zainteresowaniach.

Cele konkursu:
Zainteresowanie dzieci szkół podstawowych przedmiotami przyrodniczymi oraz matematyką i zachęcenie ich do udziału w różnych formach twórczej aktywności.

Zakres tematyczny konkursu:
Treści nauczania zawarte w podstawie programowej na III etapie edukacyjnym z przedmiotów: fizyka, chemia, matematyka.

Uczestnicy konkursu:
Uczestnikami konkursu są grupy trzyosobowe, składające się z uczniów szkół podstawowych z całej Polski, zgłoszone przez nauczyciela bloku matematyczno-przyrodniczego uczącego w danej szkole.

Konkurs rozgrywany jest w dwóch kategoriach wiekowych:

MŁODSZY KONSTRUKTOR - uczniowie klas IV-VI,

STARSZY KONSTRUKTOR - uczniowie klas VII-VIII.

Czytaj więcej o konkursie na stronie
www.zabawkaedukacyjna.strefa.pl
Na stronie również Regulamin Konkursu.

Wojewódzki Konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki
oraz
Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne.

Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi, Filia nr 3 Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne, przy współpracy z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii - oddział w Łodzi rozpisuje w roku szkolnym 2022/2023 konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki dla uczniów szkół średnich (dodatkowo dla zdolnych uczniów ostatniej klasy szkoły podstawowej) w województwie łódzkim oraz organizuje Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne dla laureatów konkursu.

Termin nadsyłania prac upływa w dniu 10 lutego 2023. Termin seminarium wojewódzkiego: 24 lutego 2023.

PNajlepsze prace nadesłane na konkurs będą prezentowane w czasie zorganizowanego seminarium, które wyłoni delegatów naszego województwa do udziału w Finale - XLIX Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomiczno-Astronautycznym w Grudziądzu, które odbędzie się w dniach 23-25 marca 2023 r.

Więcej informacji w Regulaminie.

Regulamin Konkursu
Więcej o OMSA – Grudziądz

Zachęcamy do udział!

„Jak nauczać o energii jądrowej”

28 października 2022 r. w siedzibie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Arego Sternfelda (ul. Pomorska 16A w Łodzi) odbyło się szklenie dotyczące energii jądrowej. Organizatorem przedsięwzięcia był Departament Energii Jądrowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Pracownia Dydaktyki Biologii Wydziału Biologii i Laboratorium Dydaktyki Chemii Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego oraz firma szkoleniowa „WOJRON-EDU”. Spotkanie rozpoczął p. Wojciech Ronatowicz, który przedstawił program dnia i podziękował za możliwość organizacji szkolenia w Planetarium. Oficjalnie ze strony placówki wszystkich gości powitał kierownik – Marcin Wojtczak. Szkolenie skierowane było do nauczycieli biologii, chemii, fizyki, geografii, przyrody i edukacji dla bezpieczeństwa oraz doradców metodycznych pracujących w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w województwie łódzkim. W programie dokształcania znalazły się wykłady oraz warsztaty. Prelegentami byli pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego - dr Marcin Chrzanowski, dr Agnieszka Siporska , Łukasz Cheda – inspektor Ochrony Rradiologicznej (UW), dr hab. Tomasz Wites, prof. UW oraz Wojciech Ronatowicz, reprezentujący firmą szkoleniową. Wykłady dotyczyły zagadnień związanych z atomem. Od historii jego badań, poprzez zastosowanie w elektrowniach atomowych i medycynie. Ze względu na charakter odbiorców warsztaty pokazały w jaki sposób również nauczać o atomie i wprowadzać tematykę już na poziomie szkoły podstawowej. Mowa tu o dedykowanych układankach, czy innych grach tematycznych. W trakcie przerwy obiadowej odbyły się również pokazy pod kopułą planetaryjną. W szkoleniu brali udział także pracownicy planetarium – M. Wojtczak, S. Węcław oraz R. Jabłoński. Wszyscy uczestnicy otrzymali odpowiedni pakiet edukacyjny. .

(RJ)

Spojrzenie w wrześniowe niebo 2022

"Jaki pierwszy wrzesień, taka będzie jesień"

     To przysłowie budzi w nas nadzieję, iż po gorącym lecie, czekać nas będzie czas pięknej, stabilnej i prawdziwie jesiennej pogody. Wrzesień, poza wydarzeniami historycznymi, związany jest z powrotem dzieci i młodzieży do popandemicznie zreformowanych szkół, zaś na niebie, to okres równowagi między długością dnia i nocy. Te ostatnie, są już coraz dłuższe i często bezchmurne, co sprzyja obserwacjom astronomicznym. Parę ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na wrześniowym niebie, a wszystko zależeć będzie od naszych możliwości obserwacyjnych. Postarajmy się w tym celu wykorzystać, z dala od miejskich świateł, wolny wieczór, aby chociaż przez chwilę spojrzeć w rozgwieżdżone niebo, by podziwiać nawet gołym okiem Drogę Mleczną, rozciągającą się przez cały nieboskłon, od północnego do południowego horyzontu.

     Korzystaliśmy, na ile to było tylko możliwe, z uroków tegorocznego lata, a tymczasem - ani nie spostrzegliśmy się kiedy - Słońce w swej wędrówce po Ekliptyce systematycznie podążało ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja - czyli wysokość nad równikiem - malała, a w związku z tym, dni stawały się nieubłaganie coraz to krótsze. Po północy, 23 września o godz. 03.04, Słońce znajdzie się na równiku niebieskim - w punkcie Wagi - po czym "przejdzie" z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się astronomiczna Jesień.

     Niezależnie od tego faktu, w Łodzi w dniu 1 września, Słońce wschodzi o godz. 5.55 a zachodzi o godz. 19.29, natomiast 30 września, wschodzi o godz. 6.42 a zachodzi o 18.22, zatem w ciągu tego miesiąca ubędzie nam dnia w centralnej Polsce niemal 2 godziny (114 minut). Skutkiem istnienia zjawiska refrakcji w atmosferze ziemskiej - wszystkie obiekty na niebie widzimy nieco wyżej niż są one w rzeczywistości, zatem faktyczne zrównanie długości dnia z nocą będzie dopiero 25 września.

     Jeśli chodzi o stan aktywności magnetycznej naszej gwiazdy, to w tym miesiącu, podobnie jak to było w wakacje, należy się spodziewać dużej ilości plam, pochodni, czy protuberancji, na tarczy naszej gwiazdy. Słońce bowiem znajduje się bowiem w stanie wzrostu działalności, związanej z jego 25 cyklem jedenastoletniej aktywności.

     Natomiast ciemne, prawie bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią w czwartym tygodniu września, bowiem Księżyc rozpocznie ten miesiąc podążając do pierwszej kwadry, która przypadnie w dniu 3.IX. o godz. 20.08, pełnia 10.IX. o godz. 11.59, ostatnia kwadra 17.IX. o godz. 23.52 i nów 25.IX. o godz. 23.54. Księżyc znajdzie się w perygeum (najbliżej nas) 7.IX. o godz. 20, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 19.IX. o godz. 17. Natomiast 15.IX. o godz. 01, Księżyc zakryje planetę Uran, co będzie u nas widoczne. Ponadto Księżyc zbliży się, ale na nieco większe odległości, liczone w stopniach do: Saturna - 08.IX. w południe, Jowisza 11.IX. po południu i do Marsa 17.IX. nad ranem. Będzie zatem co obserwować, byle nam się odpowiednia pogoda trafiła.

Jowisz nad Księżycem na tle konstelacji Ryb.
Niebo południowo-wschodnie, 08.09.2022, godz. 21.30

Jeśli chodzi o planety, to Merkurego można będzie obserwować bardzo nisko nad zachodnim horyzontem nieba, do połowy września. Natomiast Wenus pełni jeszcze rolę Jutrzenki w pierwszym tygodniu miesiąca, a 5.IX. po północy zbliży się na odległość stopnia do Regulusa, najjaśniejszej gwiazdy w Lwie, później już kąpie się w promieniach Słońca, aż do końca listopada. Zaś Mars gości w gwiazdozbiorze Barana, gdzie 9.IX. po północy zbliży się do Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w Byku, na odległość 4 stopni. Natomiast w gwiazdozbiorze Ryb, możemy obserwować na wieczornym niebie Jowisza, ze swoją wspaniałą gromadką galileuszowych księżyców. Będzie on w opozycji do Słońca 26.IX. wieczorem. Przed nim, w Koziorożcu, dzielnie kroczy na niebie Saturn, przystrojony w pierścienie z satelitą Tytanem, co możemy podziwiać już przez niewielką lunetę. Polecam szczególnie obserwacje zbliżeń Księżyca do tych gazowych planet w dniu 08.IX. do Saturna, a 11.IX. do Jowisza. Uran będzie widoczny od północy w gwiazdozbiorze Byka, bowiem dopiero w dniu 9.XI. będzie w opozycji do Słońca. Natomiast w gwiazdozbiorze Wodnika, przez całą noc można obserwować Neptuna, który 16.IX. będzie w opozycji do Słońca, ale do jego obserwacji trzeba się już posłużyć chociażby małą lunetką. Jego dostrzeżenie, może nam ułatwić zbliżenie jasnego Księżyca w pełni do tej planety, na odległość 3 stopni, dnia 10.IX. o godz. 21.

Aby w tym powakacyjnym miesiącu, móc obserwować Księżyc i jego zbliżenia do planet, najłatwiej będzie chyba skorzystać z tarasu Planetarium i Obserwatorium w Łodzi. Już 9 września zapraszamy zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych na cykl Człowiek i Wszechświat.

Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

"Jeśli wrzesień będzie ciepły i suchy, pewno październik nie oszczędzi pluchy"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w sierpniowe niebo 2022

     W okresie urlopów, w drugiej połowie tegorocznych wakacji, będziemy w pełni korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba. Rzeczywiście, jest to bowiem okres jeszcze długich dni, a krótkich i ciepłych nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Tym nie mniej, wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na niebie w tym miesiącu, a w drugiej dekadzie sierpnia słynne Perseidy. Postarajmy się w tym celu wykorzystać wolny czas, a być może, pogoda dostosuje się do naszych oczekiwań. W miesiące wakacyjne, na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się ściemni, a w sierpniu to już około godz. 22, króluje tzw. Trójkąt letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Lutni i Orła. W trójkącie tym, najwyżej nad horyzontem, mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą krzyż), na prawo, nieco poniżej Lutnia i u dołu Orzeł. Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory, w ich tle, przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, z dala od zbędnych świateł. Natomiast Słońce w swej „wędrówce” po Ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni staną się nieznacznie, ale nieubłaganie coraz to krótsze.

     W Łodzi, w dniu 1 sierpnia Słońce wschodzi o godz. 5.05, a zachodzi o godz. 20.31, czyli dzień będzie trwał 15 godzin i 13 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o 75 minut; natomiast 31 sierpnia Słońce wschodzi o 5.53, a zachodzi o 19.31, czyli będzie nam świeciło przez 13 godzin i 38 minuty: zatem przez sierpień ubędzie nam dnia o 108 minut. W międzyczasie zaś, Słońce w swej „wędrówce” wśród znaków Zodiaku, przejdzie 23 sierpnia ze znaku Lwa, w znak Panny. Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca, to utrzymuje się ona nadal na wysokim poziomie. Znacznie zaś zwiększona, w trwającym 25 cyklu aktywności, może wystąpić w połowie sierpnia, czego widomą oznaką będzie wzrost ilości plam, protuberancji i rozbłysków w fotosferze Słońca. Natomiast zawsze należy się liczyć z niespodziankami z jego strony, co zaowocuje możliwością zaobserwowania, nawet w centralnej Polsce, zorzy polarnej.

     Księżyc natomiast rozpocznie i zakończy ten miesiąc podążając do pierwszej kwadry. Kolejność jego faz w sierpniu będzie następująca: pierwsza kwadra 5.VIII. o godz.13.07, pełnia 12.VIII. o godz.03.36, ostatnia kwadra 19.VIII. o godz.06.36 i nów 27.VIII. o godz. 10.17. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 10.VIII. o godz.19, natomiast w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 22.VIII. tuż przed północą. Ponadto Księżyc zakryje planetę Uran 18.VIII. i planetoidę Ceres 25.VIII., ale te zjawiska nie będą u nas widoczne. Polecam obserwację zbliżenia Księżyca do Jowisza w dniu 15.VIII., tuż przed południem, na odległość 2 stopni. Wystarczy posłużyć się lornetką.

Księżyc na wysokości 32 stopni nad horyzontem. W porannych godzinach widoczny Jowisz, później poszukiwania przez sprzęt optyczny. O godz. 5:00 obiekty w odległości 6 stopni.

     Natomiast Wenus kończy w sierpniu odgrywać rolę Gwiazdy Porannej, aby z początkiem września skąpać się w promieniach Słońca. Pojawi się nam nisko na wieczornym niebie dopiero w połowie grudnia, będzie się wtedy starała grać rolę Gwiazdki wigilijnej, co będzie dość trudnym zadaniem.

     Mars przebywa w gwiazdozbiorze Ryb, a widoczny jest od północy na niebie porannym. Powoli zbliża się do opozycji w dniu 8 grudnia i wtedy będzie dostępny do obserwacji przez całą noc. Od Ziemi będzie go wtedy dzieliła odległość 83 mln km.

     Jeśli chodzi o giganty gazowe, to w gwiazdozbiorze Wieloryba, możemy praktycznie już przed północą obserwować Jowisza ze swoją gromadką galileuszowych księżyców, który 26 września będzie w opozycji do Słońca. Przed nim, w gwiazdozbiorze Koziorożca, dzielnie kroczy na niebie Saturn przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę. Będzie on w opozycji do Słońca już 14 sierpnia, możemy go zatem obserwować na niebie przez całą pogodną noc.

     Natomiast Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Barana i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet, w związku z ich przebywaniem nieco bliżej opozycji: Neptun – 16.IX., a Uran - 9.XI. Aby jednak te planety dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej stosując do obserwacji lunetę. Znalezienie tych planet na niebie ułatwi nam zbliżenie się do nich Księżyca: 14.VIII. do Neptuna i 18.VIII. do planety Uran.

     Od 17 lipca do 24 sierpnia promieniują – znane od stuleci – Perseidy, zwane też łzami św. Wawrzyńca. Główne, rozciągłe ich maksimum wystąpi nocą 12/13 sierpnia. Obserwacjom będzie przeszkadzał Księżyc w pełni. Mimo wszystko zapraszam, wieczorem 12/13 sierpnia na obserwacji tego słynnego roju meteorów - warto bowiem zarwać trochę nocy, aby zobaczyć te liczne „spadające gwiazdy”. Przy okazji, pamiętajmy też o staropolskim przysłowiu:

„Sierpień pogodny - dla win bardzo wygodny”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w lipcowe niebo 2022

     Tego lata, w okresie urlopów i zaczynających się tegorocznych wakacji, będziemy mogli korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba, ale wciąż jesteśmy pełni obaw i niepokoju w związku z toczącą się bratobójczą wojną u naszych wschodnich sąsiadów. Rzeczywiście, lipiec to okres długich dni, a krótkich nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Tym nie mniej, wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na niebie w okresie wakacji, o których szczegółowo przeczytamy poniżej. Postarajmy się w tym celu wykorzystać wolny czas, a być może pogoda dostosuje się do naszych oczekiwań. Zatem z głową - mimo wszystko - podniesioną do góry, spójrzmy co tam na naszej sferycznej scenie szykuje nam pogodne lipcowe niebo.

     Na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się ściemni, a w lipcu to dopiero około godz.23, króluje tzw. Trójkąt letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Liry i Orła. W trójkącie tym, najwyżej nad horyzontem, mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą krzyż), na prawo, nieco poniżej Lira i u dołu Orzeł. Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory, w ich tle, przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, ale z dala od miejskich świateł. W jej centrum, nisko nad horyzontem, dostrzeżemy gwiazdozbiór Strzelca w którym mieści się masywna czarna dziura, zarazem silne źródło promieniowania radiowego, oznaczone symbolem Sgr A. Natomiast już 5 lipca o godz. 9, Ziemia na orbicie okołosłonecznej znajdzie się najdalej od Słońca (w aphelium), w odległości ponad 152 mln km. Zaś Słońce w swej „wędrówce” po Ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja, czyli wysokość nad horyzontem, będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni staną się nieznacznie, ale niestety coraz to krótsze.

     W Łodzi, w dniu 1 lipca Słońce wschodzi o godz. 4.28, a zachodzi o godz. 21.04, czyli dzień będzie trwał 16 godzin i 36 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o 5 minut; natomiast 31 lipca Słońce wschodzi o 5.04, a zachodzi o 20.33, czyli będzie nam świeciło przez 15 godzin i 29 minut: zatem przez ten miesiąc ubędzie nam dnia o 67 minuty. W międzyczasie zaś, Słońce w swej „wędrówce” wśród znaków Zodiaku, przejdzie 22 lipca ze znaku Raka w znak Lwa. Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca , to utrzymuje się ona na wysokim poziomie. Znacznie zwiększoną aktywność, w jego 25 cyklu aktywności, możemy obserwować pod koniec lipca, czego widomą oznaką będzie wielki wzrost ilości plam i rozbłysków w fotosferze Słońca . Natomiast zawsze należy się liczyć z niespodziankami z jego strony, co zaowocuje możliwością zaobserwowania w Małopolsce zorzy polarnej.

     Księżyc natomiast rozpocznie i zakończy ten miesiąc wakacyjny po nowiu. Kolejność jego faz w lipcu będzie następująca: pierwsza kwadra 7.VII. o godz.04.14, super pełnia 13.VII. o godz. 20.57, ostatnia kwadra 20.VII. o godz.16.18 i nów 28.VII. o godz.19.55. W perygeum (najbliżej Ziemi ) znajdzie się Księżyc 13.VII. o godz.11. Natomiast w apogeum (najdalej od Ziemi ) będzie 26.VII. o godz.12. Warto też pamiętać, że 20 lipca miną już 53 lata, od kiedy to statek Apollo 11 wylądował na Księżycu , a dzień później, stopy człowieka (Neil Armstrong i Buzz Aldrin) po raz pierwszy dotknęły powierzchni Srebrnego Globu. Wypada zatem spojrzeć bardziej sentymentalnie na naszego naturalnego satelitę, który będzie widoczny u nas w drugiej połowie nocy, w fazie ostatniej kwadry. Księżyc jest aktualnie rezerwatem ścisłym, gdzie jak głosi nasza legenda, wciąż na nowych śmiałków (dotychczas było ich tylko 12) czeka Mistrz Twardowski. Ponadto, Księżyc zbliży się w lipcu na niewielką odległość kątową do planety Uran, Merkurego, Marsa, Wenus, Neptuna, Saturna , i Jowisza. U nas będą widoczne zbliżenia Księżyca do Neptuna 18.VII. o godz.3 oraz Jowisza 19.VII. też o godz.3.

     Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego będzie można obserwować na porannym niebie, nisko nad wschodnim horyzontem, tylko w pierwszym tygodniu miesiąca. Potem skryje się w promieniach Słońca , by pojawić się nisko na wieczornym niebie w ostatnim tygodniu lipca.

     Wenus , przez całe wakacje gra rolę Gwiazdy Porannej, zatem jawi się nam w lipcu przez ponad godzinę przed wschodem Słońca , nisko na wschodnim niebie.

     Mars , przebywający w gwiazdozbiorze Barana, będzie widoczny na niebie, w drugiej połowie nocy. Powoli jaśnieje, zbliżając się do opozycji, która wystąpi 8.XII. Wtedy od Ziemi będzie go dzieliła odległość prawie 83 mln km.

     Natomiast w gwiazdozbiorze Wieloryba, możemy praktycznie przez drugą część nocy obserwować Jowisza ze swoją gromadką galileuszowych księżyców. W ostatniej dekadzie lipca wschodzi już przed północą, co raduje miłośników jego obserwacji.

     Saturn przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę, gości w gwiazdozbiorze Koziorożca. Wschodzi już przed północą, a 14 sierpnia będzie w opozycji, możemy go zatem obserwować na nocnym niebie, prawie przez cały okres wakacji.

     Natomiast Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Barana i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet, w związku z ich przebywaniem bliżej opozycji: Neptun – 16.IX., a Uran - 9.XI. Aby te planety dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej stosując do obserwacji lunetę.

     W drugiej połowie lipca, z maksimum 28.VII., można obserwować powolne meteory z roju Akwarydów, związanych z kometą Halleya, których radiant leży w gwiazdozbiorze Wodnika; w obserwacjach wieczornych nie będzie nam przeszkadzał Księżyc w nowiu.

Jeśli nie planujemy urlopu w wakacje, to pamiętajmy o staropolskiej prognozie pogody:

"Czego lipiec i sierpień nie dowarzy, tego wrzesień nie usmaży"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

48. Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne (OMSA)

Szanowni Państwo, Drodzy Uczestnicy i Organizatorzy 48.OMSA,

serdecznie zapraszamy na 3-dniową transmisję online prelekcji astronomicznych prezentowanych przez uczniów finalistów XLVIII Ogólnopolskiego Młodzieżowego Seminarium Astronomiczno - Astronautycznego im. prof. Roberta Głębockiego (OMSA) w Grudziądzu. Podczas trzech dni wygłoszonych zostanie 29 prelekcji prezentujących najczęściej własne prace badawcze uczniów z zakresu astronomii i astronautyki.

Transmisja odbędzie się na kanale YouTube grudziądzkiego Planetarium: - www.youtube.com/Planetarium2000 [1]
UWAGA: zachęcamy do subskrybcji powyższego kanału na YouTube.

DATY i godziny transmisji:
- 9 czerwca (CZWARTEK), 17:00-21:00: otwarcie, wykład inauguracyjny, SESJA I,
Tytuł sesji: "Obserwacje nieba, tematy różne".
Bezpośredni LINK:

- 10 czerwca (PIĄTEK), 17:00-21:00: SESJA II,
Tytuł sesji: "Układ Słoneczny, astronautyka".
Bezpośredni LINK:

- 11 czerwca (SOBOTA), 17:00-21:00: SESJA III, ogłoszenie wyników, zakończenie.
Tytuł sesji: "Gwiazdy i Wszechświat, tematy różne"
Bezpośredni LINK:

Wydarzenie na Facebooku:

W ZAŁĄCZNIKU program i spis referatów zgodnie z kolejnością prezentowania. Każda prezentacja będzie trwała do 15 minut, a po każdej prezentacji dyskusja z Jury przez 5-10 minut.

                           PROGRAM I SPIS REFERATÓW
     Strona konkursu z dodatkowymi informacjami o OMSA:
     YOUTUBE Planetarium 2000
        Więcej o OMSA – Grudziądz

Zachęcamy do udział!

Spojrzenie w czerwcow niebo 2022

"Czerwiec po deszczowym maju, często dżdżysty w naszym kraju”

     Tak dosłownie, może nie będzie, bowiem z pewną nadzieją należy rozumieć to przysłowie, po chłodnej i zmiennej pogodowo tegorocznej wiośnie. Czerwiec ponadto, to okres najkrótszych nocy, oraz pięknych świtów i zmierzchów, dogodnych dla obserwacji nieba i ostatnich wiosennych spacerów. Mamy zatem krótkie ciepłe noce, które co prawda nie sprzyjają obserwacjom astronomicznym, bowiem w czerwcu praktycznie zmierzch przechodzi w świt, ale są one cenne dla miłośników nieba.

     Tegoroczne astronomiczne Lato, rozpocznie się tuż przed południem, we wtorek 21 czerwca o godz. 11.14 – kiedy to Słońce w swej rocznej wędrówce po Ekliptyce, oddali się najbardziej na północ od równika niebieskiego, osiągając punkt przesilenia letniego, zwany punktem Raka. W tym dniu w Łodzi, Słońce w chwili przejścia przez południk, góruje nad horyzontem na wysokości prawie 62 stopni. Wzejdzie tego dnia o godz. 4.23, a zajdzie o 21.04, zatem dzień będzie trwał 16 godzin i 41 minuty; będzie to najdłuższy dzień (i najkrótsza noc) tego roku, a dłuższy od najkrótszego dnia roku, aż o 8 godz. i 54 minuty.

     Najwcześniej Słońce wzejdzie w Łodzi już w dniu 16 czerwca (godz. 4.27) i takich wczesnych wschodów Słońca będziemy doświadczać przez 5 kolejnych dni. Najpóźniej zajdzie w dniu 25 czerwca (godz. 21.05), i tak późnych zachodów Słońca będzie aż 10. Dni w których Słońce będzie najdłużej nad horyzontem, doświadczymy przez cały tydzień od 17 do 24 czerwca. W tym też okresie, na św. Jana (24.VI), często padają obfite deszcze. Po tegorocznej zmiennej wiośnie, być może one nie wystąpią, zobaczymy. Tak czy inaczej będzie z pogodą, to na Dzień Dziecka, Słońce wzejdzie o godz. 4.27, a zajdzie o godz. 20.52. Dzień będzie trwał 16 godz. i 24 minuty. Natomiast ostatniego czerwca, Słońce wzejdzie o godz. 4.27, a schowa się pod horyzontem o godz. 21.04 i dzień będzie niezauważalnie, ale już krótszy od najdłuższego dnia roku o 4 minuty.

     Aktywność magnetyczna Słońca w czerwcu będzie na dość wysokim poziomie, a znacznie podwyższona w drugiej dekadzie miesiąca, wtedy też możemy wieczorami liczyć na pojawienie się srebrzystych obłoków. Pamiętajmy, iż obserwacje plam na Słońcu prowadzimy wyłącznie przy zastosowaniu odpowiednich filtrów spektralnych, lub rzutowanego na ekran obrazu Słońca z lunety. Księżyc powita Lato w ostatniej kwadrze. Zatem bardzo krótkie, ale bezksiężycowe noce, będziemy mieli w ostatniej dekadzie czerwca, a kolejność faz Księżyca będzie następująca: pierwsza kwadra 7.VI. o godz. 16.48, super pełnia 14.VI. o godz. 13.52, ostatnia kwadra 21.VI. o godz. 05.11 i nów 29.VI. o godz. 04.52. W perygeum (najbliżej Ziemi ) będzie 15.VI. o godz. 01.23, a apogeum (najdalej od Ziemi ) będzie dwukrotnie: 2.VI. o godz. 01.14 i 29.VI. o godz.08.10. Księżyc w czerwcu zakryje planetoidy: 1.VI. Ceres , a 19.VI. Westę . Oba te zjawiska nie będą u nas widoczne. Ponadto, zbliży się znacznie na niebie do planet: Saturna 18.VI., Neptuna 20.VI., Jowisza 21.VI., Marsa 22.VI., Urana 25.VI., Wenus 26.VI. i Merkurego 27.VI., ale te zjawiska, niestety, nie będą u nas obserwowane w optymalnych momentach zbliżeniowych.

Sierp Księżyca tworzy trójkąt z Marsem i Jowiszem. Symulacja widoku nieba 22.06.2022 o godz. 4:00. Księżyc na wysokości 22 stopni na niebie południowo-wschodnim

     Jeśli chodzi o planety, to w czerwcu praktycznie wszystkie będą widoczne na porannym niebie. Zatem Merkurego znajdziemy od początku miesiąca, nisko na porannym niebie, tuż przed wschodem Słońca . Najlepsze, ale trudne warunki do jego obserwacji, przypadną w drugiej dekadzie czerwca. Jasna Wenus , pojawi się nam na godzinę przed wschodem Słońca , jako Jutrzenka, nisko nad horyzontem, nieco powyżej Merkurego . Czerwonawy Mars , dostępny będzie do obserwacji już w godzinę po północy, goszcząc w gwiazdozbiorze Ryb. Planety gazowe olbrzymy: Jowisz gości w czerwcu kolejno w gwiazdozbiorach Ryb i Wielorybie, a wschodzi o północy, zaś Saturn wschodzi na dobrą godzinę przed północą, goszcząc w Wężowniku. Możemy je zatem obserwować w drugiej połowie nocy, potem znikają oczywiście w promieniach wschodzącego Słońca . Natomiast Uran gości w gwiazdozbiorze Barana, a widoczny będzie nisko nad wschodnim horyzontem, krótko aż do świtu. Neptuna w Wodniku, można obserwować również na wschodnim niebie, w drugiej połowie nocy. Aby jednak dostrzec te dwie ostatnie planety gołym okiem, trzeba mieć jednak sokoli wzrok.

     Natomiast w dniach od 22.VI. do 2.VII., będzie możliwość zliczania powolnych meteorów z czerwcowego roju Bootydów (czyli wylatujących z gwiazdozbioru Wolarza). Maksimum ich aktywności przypada na 28.VI., a Księżyc bliski nowiu nie będzie przeszkadzał w nocnych obserwacjach. Oby pogoda nam dopisywała. Zaś z drugiej strony, nasuwa się takie staropolskie przysłowie:

„Co się w lecie zarobi, tym się w zimie żyje"

     Wobec tego, życzę Państwu, u progu zbliżających się pracowitych wakacji i nadchodzącego sezonu urlopowego, słonecznych i ciepłych dni, z jak najmniejszą ilością dziejowych burz.

     10 czerwca (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z pokazu na tarasie.

Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w majowe niebo 2022

„Pierwszego maja deszcz, nieurodzaju wieszcz”

     Przysłowie to daje, mimo wszystko, pewne nadzieje na ciepłą słoneczną pogodę, której jesteśmy spragnieni, szczególnie po tej pandemicznej zimie. Życzmy sobie zatem, a nie tylko zapalonym obserwatorom, dużo bezchmurnego nieba, które przy coraz to krótszych nocach – szykuje nam przeróżne ciekawe niespodzianki. Słońce, aktualnie o zwiększonej aktywności magnetycznej, przejdzie 20 maja ze znaku Byka w znak Bliźniąt. Nadal mozolnie wznosi się po Ekliptyce, coraz to wyżej ponad Równik Niebieski – ale już wolniej niż w kwietniu – tak, że w ciągu tego miesiąca, w centralnej Polsce, przybędzie dnia o 87 minut. W dniu 1 Maja, Słońce będzie „pracowało” przez 14 godzin i 54 minuty – wschodzi w Łodzi o 5.12, a zachodzi o 20.06. Natomiast ostatniego maja, dzień w Łodzi będzie trwał aż 16 godz. i 21 minut, a będzie jeszcze krótszy od najdłuższego dnia w roku tylko o 20 minut. Po kapryśnej i śnieżnej zimie w górach, ciekawe jaką pogodę w drugiej dekadzie maja, zaserwują nam przysłowiowi "zimni ogrodnicy" (Pankracy, Serwacy i Bonifacy), nie wspominając chłodnej Zofii? Doczekamy, to zobaczymy i doświadczymy.

     Obserwacje Słońca w minionych tegorocznych miesiącach, wskazują na jego zwiększoną aktywność magnetyczną, związaną z 25-tym cyklem aktywności. Duża jego aktywność, manifestować się będzie - szczególnie w drugiej połowie maja - znaczną liczbą plam, rozbłysków i wyrzutów plazmy z jego powierzchni w przestrzeń międzyplanetarną. W tej sytuacji, obserwatorom pozostaje tylko cierpliwie czekać na efekty jego aktywności magnetycznej, które skutkować będą m. innymi częstszym i bogatszym pojawianiem się zórz polarnych na Ziemi.

     Jeśli zaś chodzi o naturalnego towarzysza Ziemi, to na początku i końcu miesiąca będziemy mieli dobre, choć krótkie noce obserwacyjne, bowiem kolejność faz Księżyca w maju jest następująca: pierwsza kwadra 9.V. o godz. 02.21, pełnia 16.V. o godz. 06.14, ostatnia kwadra 22.V. o godz. 20.43 i nów 30.V. o godz. 13.30. W poniedziałek 16 maja, wystąpi całkowite zaćmienie Księżyca. U nas widoczne będzie jego wejście w półcień Ziemi o godz. 3.31, oraz tylko początek fazy całkowitej od godz. 4.27, bowiem Księżyc schowa się pod horyzont w Krakowie o godz. 4.56, zaś wschód Słońca nastąpi już o godz. 4.53. Ponadto, Księżyc w swej wędrówce po niebie majowym zakryje: 4.V. planetoidę Ceres, 27.V. Wenus oraz 28.V. planetę Uran. Niestety te piękne zjawiska nie będą u nas widoczne.

     Księżyc będzie najdalej od nas (w apogeum) 5.V. o godz. 14.45, a najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się 17.V. o godz. 17.26. W tym dniu Księżyc będzie w tzw. super pełni, bowiem jego tarcza osiągnie rozmiar ponad 33 minuty łuku. Zachęcam zatem wszystkich do jego obserwacji, nawet już dzień wcześniej jak i dzień później.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkurego możemy dostrzec nisko na wieczornym niebie, tylko w pierwszej dekadzie maja. Potem skryje się w promieniach Słońca, aż do początku czerwca, by pojawić się na porannym niebie. Błyszcząca Wenus, widoczna będzie na porannym niebie, poprzedzając wschód naszej gwiazdy prawie o dwie godziny na początku maja, by końcem miesiąca jej widoczność skurczy się do półtorej godziny. Pozostałe jasne planety, także możemy obserwować tylko nad ranem, co sprzyjać będzie o świcie wędkarzom. Czerwonawego Marsa, obserwujemy bowiem w gwiazdozbiorze Ryb, na prawie trzy godziny przed wschodem Słońca, do którego 29.V. zbliży się Jowisz na odległość około pół stopnia, czyli tyle co tarcza Księżyca w pełni.

Jowisz i Mars w odległości pół stopnia na wschodnim horyzoncie. 29 maja godz. 3:30 ( godzinę przed wschodem Słońca).

     Z początkiem miesiąca Jowisz poprzedzał będzie wschód Słońca tylko o półtorej godziny, a z upływem majowych dni, ten czas jego widoczności porannej będzie stopniowo wzrastał do trzech godzin. Natomiast Saturn, gości w gwiazdozbiorze Koziorożca, wschodzi tuż przed północą, a zatem będzie dostępny do obserwacji w drugiej połowie nocy. Uran, przebywa w gwiazdozbiorze Barana, a będzie go można dostrzec, na godzinę przed wschodem Słońca, nisko na wschodnim niebie, ale dopiero pod koniec maja. Wtedy też, 28.V. dojdzie do jego zakrycia przez nasz Księżyc. Natomiast prawie trzy godziny wcześniej niż Słońce, w gwiazdozbiorze Ryb wschodzi Neptun. Obie te „poranne” planety dostrzeżemy, co najmniej, za pomocą lornetki. Obserwatorom życzymy, nie tylko o majowym poranku, pogodnego nieba.

     W pierwszej dekadzie maja promieniują jasne i szybkie meteory z roju Akwarydów. Meteory te, to pozostałość warkocza komety Halley’a. Radiant meteorów leży na równiku niebieskim, na granicy gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Pegaza. Maksimum jego aktywności przypada na 5/6 maja, a w ich obserwacjach po północy, nie będzie nam przeszkadzał Księżyc przed pierwsza kwadra.

     Ze zjawisk, które szczególnie polecałbym do obserwacji, oprócz wymienionych powyżej, to majowe wschody i zachody Słońca, które możemy podziwiać w czasie zalecanych spacerów, umilanych śpiewem ptaków. Nie zapominajmy ani przez chwilę, podczas tych przechadzek po Ziemi – zerkając w górę – o toczącej się okrutnej wojnie na Ukrainie i nie zawsze bezchmurnym niebie, bowiem przypomnę tu Państwu staropolskie przysłowie:

„Nie zawsze na Ziemi maj, nie zawsze ludziom raj”

     13 maja (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z pokazu na tarasie.

Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne

     W dniu 21 kwietnia 2022 roku w Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi, Filii – Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym, odbyło się Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne. Spośród nadesłanych prac komisja konkursowa wytypowała 5 do prezentacji w czasie Seminarium.

Ze względów zdrowotnych, niestety, nie wszystkim udało się dotrzeć. Komisja w składzie: Katarzyna Janus – wicedyrektor CZP 1, Remigiusz Jabłoński – przewodniczący komisji ( CZP1/PTMA), Joanna Brząkała (CZP1/PTMA) oraz Stanisław Węcław (CZP1/PTMA) po wysłuchaniu prezentacji wszystkich uczestników oraz odpowiedzi na postawione im przez członków komisji pytania , postanowiła przyznać:

I miejsce – Łukaszowi Kowalczykowi z I LO w Radomsku za pracę na temat ” Kosmiczne wojaże fal radiowych odbieranych za pomocą własnoręcznie zbudowanej aparatury”.
II miejsce – Julii Bartczak uczennicy I LO w Łasku, autorce pracy „Stacje kosmiczne”
III miejsce – dla Karoliny Siudy z II LO w Wieluniu ,która przedstawiła pracę na temat: „Historia teleskopów”

     Przewodniczący komisji pogratulował autorom prac wiedzy oraz kreatywności i chęci, którymi wykazali się przygotowując prezentacje i życzył im dalszych sukcesów. Złożył również podziękowania na ręce obecnych z uczniami ich opiekunów za trud, życzliwość oraz pomoc okazaną młodzieży w zgłębianiu trudnych zagadnień z zakresu astronomii.

     Laureaci jak i opiekunowie otrzymali nagrody i drobne upominki, które ufundowało Stowarzyszenie Rada Rodziców przy CZP nr 1, OŁ PTMA oraz URANIA. Łukasz Kowalczyk oraz Julia Bartczak będą reprezentować nasze województwo w Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomicznym, które odbędzie się w czerwcu. Natomiast Karolina Siuda będzie uczestniczyć w charakterze obserwatora.

     Wszystkim uczestnikom, którzy nadesłali swoje prace na konkurs serdecznie dziękujemy! Nieobecni również otrzymają drobne upominki oraz dyplomy! Warto dodać, że w tym roku patronat nad Seminarium objęło Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego!

Spotkanie zakończono pokazem nieba w planetarium.

Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne

Członkowie Komisji dziękują wszystkim uczestnikom za nadesłane prace konkursowe. Wyrażamy ogromne uznanie także za motywację do uczestnictwa w tym jakże „kosmicznym” wyzwaniu wszystkim opiekunom. Prace napłynęły z Bełchatowa, Łasku, Łodzi, Piotrkowa Trybunalskiego, Radomska i Wielunia.
Do udziału w Seminarium zakwalifikowało się 5 referatów, które uzyskały największą ilość punktów.

Autorów referatów, jak i opiekunów, zapraszamy na Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno – Astronautyczne, które odbędzie się 21 kwietnia o godz. 10.00 w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Łodzi, przy ul. Pomorska 16A.

"Spojrzenie w kwietniowe niebo 2022"

„Czasem kwietnia pora letnia, czasem zwiedzie w marzec zjedzie”

     To przysłowie pasuje jak ulał do aktualnej sytuacji pogodowej, ale wyraża przy okazji naszą nadzieję, na prawdziwą wiosenną i słoneczną aurę. Tęsknimy bardzo za takimi dniami, które powinny nam wynagrodzić tegoroczne pandemiczne dni zimowe. Dlatego ogromnie pocieszającym będzie fakt, iż w tym miesiącu Słońce nadal systematycznie wznosi się coraz wyżej ponad Równik niebieski tak, że w ciągu kwietnia, w Łodzi, przybędzie dnia dokładnie o 111 minut. Łatwiej też będzie się nam przyzwyczaić na dobre, do czasu letniego, bowiem w piątek 1.IV. Słońce wschodzi o godz. 6.15, a zachodzi o 19.15 i nie jest to Prima Aprilis. Natomiast w ostatnim dniu miesiąca, wschód Słońca nastąpi już o 5.13, a zachód dopiero o 20.04, zatem ostatniego kwietnia, dzień będzie trwał 14 godzin i 50 minut; będzie już dłuższy od najkrótszego dnia roku aż o 7 godzin i 4 minuty, ale jeszcze krótszy o 110 minuty od tego najdłuższego, czerwcowego dnia.

     Jeśli spojrzymy do kart historii, to stwierdzimy, że 61 lat temu, w dniu 12 kwietnia 1961 roku, odbył się lot człowieka - Jurija Gagarina - po orbicie satelitarnej Ziemi. Narodziła się tym samym epoka lotów kosmicznych. A na niebie, przez cały miesiąc, będziemy notować podwyższoną aktywność magnetyczną Słońca, bowiem nasza gwiazda znajduje się w fazie wzrostu aktywności w 25 cyklu. Najczęściej liczba Wolfa, czyli ilość grup plam i pojedynczych plam na tarczy Słońca, wynosić będzie kilkadziesiąt lub przekroczy sto, co cieszy obserwatorów naszej gwiazdy. Taka aktywność Słońca powoduje, że chroni ono nas swym polem magnetycznym, przed silnym i przenikliwym promieniowaniem pochodzącym z centrum naszej Galaktyki, którego emisja być może powoduje szybkie mutacje koronawirusa, co znacznie komplikuje walkę służby zdrowia z pandemią. Wypada nam zatem tylko przyklasnąć zwiększonej aktywności Słońca, bowiem nocą w dniu 19 kwietnia wstępuje ono w znak Byka. Ponadto, jak corocznie, 22 kwietnia będziemy obchodzili Światowy Dzień Ziemi – zatem patrząc w niebo, nie zapominajmy o naszej Błękitnej Planecie i jej mieszkańcach, którzy obecnie powinni być obiektem specjalnej, po pandemicznej troski i kosmicznego ładu!

     Jeśli chodzi o Księżyc, to na początku i końcu miesiąca nie będzie nam przeszkadzał w nocnych obserwacjach gwiazd, bowiem kolejność faz Księżyca w kwietniu będzie następująca: nów 1.IV. o godz. 08.24, pierwsza kwadra 9.IV. o godz. 08.48, pełnia 16.IV. o godz. 20.55, ostatnia kwadra 23.IV. o godz. 13.56 i nów 30.IV. o godz. 22.28. Ponieważ pełnia Księżyca w dniu 16.IV. będzie pierwszą wiosenną pełnią po 20.III., więc niedziela 17.IV. będzie Niedzielą Wielkanocną, zgodnie z przepisem ustanowionym na Soborze Nicejskim w 325 roku. Najdalej od Ziemi (w apogeum) będzie Księżyc 7.IV. o godz. 21.10, a najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się 19.IV. o godz. 17.12. Ponadto Księżyc w swej wiosennej wędrówce po nieboskłonie, zakryje częściowo Słońce w dniu 30.IV., ale to zjawisko nie będzie widoczne w Polsce, tylko na południowo - wschodnim Pacyfiku i w południowej części Ameryki Południowej.

     Jeśli zaś chcemy obserwować planety, to Merkurego będzie można zobaczyć bardzo nisko nad horyzontem, na wieczornym niebie, dopiero w drugiej połowie miesiąca. Najłatwiej będzie go można dostrzec wieczorem 29.IV. Natomiast Wenus - jako Jutrzenka - jest obecnie widoczna na porannym niebie, poprzedzając o dobre 2 godziny wschód Słońca.

Wenus tylko 3 stopnie nad horyzontem, z prawej strony Saturn oraz Mars.

     Czerwonawy Mars, widoczny jest już na 3 godziny przed świtem, w gwiazdozbiorze Koziorożca i swej wędrówce po niebie zbliży się do Saturna w dniu 4.IV. Natomiast olbrzymy gazowe Jowisz i Saturn, wschodzą w kwietniu dopiero na ranem, poprzedzając z upływem nocy i dni, o dwie do trzech godzin wschód Słońca. Na koniec kwietnia Jowisz będzie w bliskiej koniunkcji z Wenus 30.IV.

     Planetę Uran możemy obserwować przez pierwsze dwa tygodnie kwietnia na wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Barana, potem skryje się w promieniach zorzy wieczornej. Neptun, przebywa w Wodniku, a możemy go obserwować przez lunetę rankiem, na godzinę przed świtem.

     Od 15 do 25 kwietnia promieniują meteory z roju kwietniowych Lirydów. Radiant meteorów leży w pobliżu Wegi, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Liry. Maksimum aktywności (do 30 przelotów na godzinę) przypada na noc 21/22 kwietnia. W tym roku warunki do ich obserwacji nie są łatwe, bowiem Księżyc będzie dzień przed ostatnią kwadrą, przeszkadzając w obserwacjach słabszych meteorów.

     Oto tylko najważniejsze zjawiska na niebie, które polecałbym do obserwacji przy okazji zalecanych wiosennych spacerów, oczywiście przy bezchmurnym niebie, czego wszystkim Państwu serdecznie życzę, jednocześnie przypomnijmy, być może, mało optymistyczne staropolskie przysłowie:

„Pogody kwietniowe - to słoty majowe”

     8 kwietnia (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda nie będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z seansu pod kopułą planetaryjny.

Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Kolejne udane zakrycie zarejestrowane w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Łodzi.

21 marca udało się zarejestrować zjawisko zakrycia asteroidalnego. Asteroida Loreley, zakrywała gwiazdę UCAC4 584-008178 (13.3 mag.) w konstelacji Barana, na zachód od Plejad. Początek zakrycia nastąpił o 19:55:08.22 (UT), a zjawisko trwało 5.10 s.

Główny obserwator – M. Zawilski, osoby wspomagające R. Jabłoński oraz S. Węcław.

Na poniższych kadrach z kamery podłączonej do teleskopu Celestron 200 mm gwiazda zakrywana to ta najwyższa, na prawo od niej - słabszy obiekt - to asteroida. Sytuacja na 27 min i 10 min przed zakryciem. Widać ruch asteroidy w lewo.

Poniższy wykres pokazuje krzywą zmiany blasku oraz momenty zakrycia i odkrycia gwiazdy.

"Spojrzenie w marcowe niebo 2022"

„Co marzec wypiecze, to kwiecień wysiecze”

     powiada nam staropolskie przysłowie, a zatem nie tylko dla obserwacji astronomicznych życzmy sobie w tym miesiącu bezchmurnego nieba. Po emocjach z greckim alfabetem, związanych z panującą pandemią oraz ze smogową zimą, czeka nas wreszcie upragniona wiosna. Cieszymy się z faktu, że Słońce powoli, ale systematycznie, wznosi się po Ekliptyce coraz wyżej i wyżej, aby wreszcie przeciąć równik niebieski 20 marca o godz. 16.33, w punkcie równonocy wiosennej – zwanym punktem Barana. Słońce „przechodzi” wtedy z półkuli południowej nieba na północną, świeci dokładnie w zenicie na równiku. Rozpocznie się wówczas astronomiczna Wiosna, a na ten szczególny moment czekaliśmy z nieukrywaną tęsknotą. Ze względu zaś na zjawisko refrakcji atmosferycznej, zrównanie dnia z nocą wystąpi wcześniej, bo już 17 marca. W Ł0dzi i okolicy, w dniu 1 marca Słońce wschodzi o 6.26, a zachodzi o 17.22, zaś ostatniego marca wschodzi (już według czasu letniego) o 6.18, a zachodzi o 19.14, wtedy dzień będzie trwał 12 godzin i 55 minuty. Zatem w marcu w centralnej Polsce, przybędzie dnia praktycznie o 2 godziny!

     Aktywność magnetyczna Słońca będzie w niektóre dni, nieco powyżej średniej wieloletniej, zatem, mogą się pojawić gwałtowne wyrzuty plazmy z fotosfery naszej gwiazdy, która wkroczyła już na dobre w 25 cykl aktywności i być może, maksimum aktywności osiągnie - wbrew oczekiwaniom, jeszcze przed 2025 rokiem. Zaś w nocy z 26/27 marca, czeka nas - ponoć po raz ostatni - zmiana czasu z zimowego na czas letni, przy którym może pozostaniemy już do końca roku. Zatem, powinniśmy przestawić zegarki o godzinę do przodu. Rano od tej pory, wstajemy o godzinę wcześniej, ale za to będziemy mieć dłuższe, jasne i słoneczne popołudnia, które można będzie wykorzystać chociażby na upragnione wiosenne spacery!

     Natomiast ciemne, bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą na początku i końcem miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca w marcu będzie następująca: nów 2.III. w Popielec o godz. 18.35, pierwsza kwadra 10.III. o godz. 11.45, pełnia 18.III o godz. 08.17 i ostatnia kwadra 25.III. o godz. 06.37. Najdalej od Ziemi (w apogeum) znajdzie się Księżyc, po północy 11.III. o godz. 00.04, a najbliżej Ziemi (w perygeum) będzie 24.III. o godz. 00.43. Ponadto, Księżyc w swej wędrówce po zimowym niebie, zbliży się do Neptuna, planety Uran, Marsa, Wenus (za dnia) i Jowisza - średnio na odległość 4 stopni. Tylko wymienione spotkanie z Marsem może być u nas obserwowane 28.III. o świcie. Oby tylko nam pogoda dopisała w tych obserwacjach.

Widok nieba południowo-wschodniego – 28 marca 2022. Nad ranem Saturn 2o poniżej Wenus.
Na prawo – Mars. Jeszcze niżej widać z trudem cienki sierp Księżyca.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkurego będzie można zaobserwować o świcie nisko nad południowo – wschodnim horyzontem, w gwiazdozbiorze Wodnika, ale tylko do połowy miesiąca, potem zniknie w promieniach Słońca, by dopiero w kwietniu pojawić się na wieczornym niebie. W dniu 2.III. będzie w bliskiej koniunkcji z Saturnem. Natomiast Wenus, gości w Strzelcu przez cały marzec i jako Jutrzenka - będzie widoczna na porannym niebie już od godz. 4.30. W dniu 20.III. będzie w maksymalnej elongacji zachodniej, czyli odległości kątowej (47 stopni) od Słońca. Czerwonawego Marsa znajdziemy również nisko na porannym niebie, goszczącego w gwiazdozbiorach Strzelca i Koziorożca, a w swej wędrówce po niebie, 12.III. zbliży się do Wenus na odległość 4 stopni. Natomiast Jowisza w gwiazdozbiorze Wodnika, możemy obserwować na porannym niebie dopiero po 20.III., bo wcześniej od połowy lutego był blisko Słońca, gdzie dołączy w pobliże Saturna, którego znajdziemy nisko na wschodnim niebie, w gwiazdozbiorze Koziorożca. Obie planety, gazowe olbrzymy, będą stopniowo coraz to wcześniej poprzedzały wschód Słońca. Końcem marca, dla Saturna, będzie to już nieco ponad 2 godziny, do którego Wenus zbliży się 29.III. na odległość 2 stopni. Z powyższego opisu wędrówek jasnych planet, które można będzie dostrzec gołym okiem, widać doskonale, że przenoszą się w marcu na poranne niebo. Pozostałe planety, które można zobaczyć przez lunetę to: Uran, dostępny będzie do obserwacji wieczorem w gwiazdozbiorze Barana, a Neptun, przebywający w gwiazdozbiorze Wodnika, pojawi się nam też na porannym niebie, ale dopiero końcem miesiąca, wyprzedzając nieco wschód Słońca.

     W tym miesiącu nie przewiduje się pojawienia jasnych komet, ani bogatych deszczy meteorów, chociaż 25 marca przypada maksimum mało aktywnego, rozciągłego roju (Wirginidy), promieniującego z okolicy „alfy” – czyli Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w Pannie. Księżyc w ostatniej kwadrze, będzie nam przeszkadzał po północy, w obserwacjach maksimum tego roju.

Natomiast bliskość, jak mam nadzieję ciepłej Wiosny, niechaj nas zachęca do ostatnich, zimowych spacerów. Dodatkowo zaś, wypada tylko nam sobie życzyć bezchmurnego nieba, a w marcu takie pogody często u nas występują. Zatem spoglądając wieczorem, w środku nocy lub wczesnym rankiem, w rozgwieżdżone niebo, przypomnijmy sobie, jeszcze jedno uaktualnione przysłowie:

„Z ciepłą wiosną nadzieje na lepsze jutro rosną”

dlatego wszystkim Państwu stosownej aury wiosennej, serdecznie życzę.

     11 marca (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda nie będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z seansu pod kopułą planetaryjny. Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w lutowe niebo 2022"

„Gdy luty z błyskawicami, prędka wiosna przed nami"

     Staropolskie przysłowie oddaje nasze głębokie nadzieje na wczesną wiosnę, chociaż z wieloletnich obserwacji wiemy, że trzeba się jednak przygotować na lutowe kaprysy aury. Natomiast możemy nieco precyzyjniej coś powiedzieć o „pogodzie kosmicznej”, czyli co nas czeka w tym miesiącu na firmamencie niebieskim. Z drugiej jednak strony, od samego tytułu „lutowe niebo” każdemu robi się zimno, a przysłowiowe ciarki przechodzą po plecach. W czasie pandemii pozostaje nam, na szczęście, optymistyczne spojrzenie na nieboskłon. W tym najchłodniejszym, a zarazem najkrótszym miesiącu roku, w centralnej Polsce, przybędzie dnia ponad półtorej godziny. Przyznacie Państwo, że brzmi to bardzo optymistycznie. Słońce, chociaż jeszcze nadal przebywa na południowej półkuli nieba, to mimo wszystko systematycznie pnie się po Ekliptyce coraz wyżej i wyżej, przez co dnia nam znacząco przybywa. Zatem byle do astronomicznej Wiosny.

     Z początkiem tego miesiąca, Słońce w Łodzi wschodzi o godz. 7.20, a zachodzi o 16.31; czyli dzień będzie trwał 9 godzin i 11 minut. Natomiast ostatniego lutego, wschód Słońca nastąpi o godz. 6.28, a zachód o 17.20; zatem długość dnia wyniesie już 10 godzin i 52 minut; dzień będzie zatem dłuższy od najkrótszego grudniowego dnia roku o 3 godz. i 5 minut. Ponadto w czwartek, 18 lutego Słońce wstępuje w znak Ryb, które w tym miesiącu wykazywać będzie nieco podwyższoną aktywność magnetyczną w 25 cyklu. Dlatego, trzeba się liczyć z możliwością pojawienia dużej, aktywnej grupy plam na jego tarczy, lub też zjawiskiem nagłego wyrzutu plazmy w przestrzeń międzyplanetarną, szczególnie zaś w ostatniej dekadzie lutego. Będzie to zatem wdzięczny obiekt obserwacyjny w tym miesiącu.

Polluks i Kastro blisko nad Księżycem, 13.02.2022

     Ciemne, bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią na początku i końcem miesiąca. Kolejność faz Księżyca będzie następująca: nów 1.II. o godz. 06.46, pierwsza kwadra 8.II. o godz. 14.50, pełnia 16.II. o godz. 17.57 i ostatnia kwadra 23.II. o godz. 23.32. W apogeum (najdalej od Ziemi) znajdzie się Księżyc 11.II. o godz. 04, a w perygeum (najbliżej Ziemi) będzie 26.II. o godz. 23. Ponadto warto tu odnotować, iż Księżyc w swej wędrówce po nieboskłonie zbliży się 16.II. do Regulusa, najjaśniejszej gwiazdy w Lwie, a 20.II. do Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w Pannie, a co ciekawe, iż obie koniunkcje wystąpią w dobrym czasie obserwacyjnym, bo około godz. 20.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkury kryje się w promieniach Słońca i będzie go można dostrzec dopiero w drugiej połowie miesiąca, nisko na porannym niebie. Wenus, również zażywa kąpieli w promieniach Słońca, by nam się pojawić dopiero w połowie maja na wieczornym niebie. Natomiast czerwonawy Mars widoczny będzie przez cały miesiąc na porannym niebie w gwiazdozbiorze Strzelca.

Wenus, Mars i Księżyc, poranek 27 lutego 2022, godz. 6:00

     Jowisz wraz z jego gromadką księżyców, gości nisko na zachodnim niebie, a Saturna z pierścieniami, będzie można obserwować na porannym niebie dopiero od połowy miesiąca. Pod koniec lutego, obie poranne planety będą poprzedzać wschód Słońca, wespół z Merkurym, prawie o godzinę. Zaś wieczorem, nad południowo-zachodnim horyzontem, w gwiazdozbiorze Barana, możemy dostrzec przez lunetę planetę Uran. Neptun goszczący w Wodniku, już w połowie lutego zniknie w promieniach zachodzącego Słońca, aby pojawić się nam na porannym niebie, ale dopiero końcem marca.

     Warto też pamiętać, jak przystało nie tylko miłośnikom astronomii, iż w piątek 19 lutego, przypada 549 rocznica urodzin Mikołaja Kopernika. W tym miesiącu nie „przewiduje się” bogatych deszczy meteorów, chociaż 24 lutego przypada maksimum mało aktywnego roju, promieniującego z okolicy „delty” w gwiazdozbiorze Lwa. Księżyc po ostatniej kwadrze, będzie nam w tym czasie nieco przeszkadzał w nocnych obserwacjach. Jak z powyższego opisu nieba widać, luty – choć krótki – to będzie dość interesujący dla miłośników obserwacji nieba.

Dysponując zaś wolną chwilą, zachęcam gorąco Państwa do wieczornych lub wczesno porannych spacerów, a przy okazji spójrzmy w niebo, pamiętając jednocześnie o staropolskim przysłowiu:

„Czasem luty tak się zlituje, że człek na bosaka w pole wędruje"

     11 lutego (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda nie będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z seansu pod kopułą planetaryjny. Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wojewódzki Konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki
oraz
Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne.

Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi, Filia nr 3 Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne, przy współpracy z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii - oddział w Łodzi rozpisuje w roku szkolnym 2021/2022 konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki dla uczniów szkół średnich (dodatkowo dla zdolnych uczniów ostatniej klasy szkoły podstawowej) w województwie łódzkim oraz organizuje Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne dla laureatów konkursu.
Najlepsze prace nadesłane na konkurs będą prezentowane w czasie zorganizowanego seminarium, które wyłoni delegatów naszego województwa do udziału w Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomiczno-Astronautycznym w Grudziądzu.

Termin nadsyłania prac upływa w dniu 8 kwietnia 2022.
Termin seminarium wojewódzkiego: 21 kwietnia 2022.
Autorzy najlepszych referatów wezmą udział w Finale - XLVIII Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomiczno-Astronautycznym w Grudziądzu, które odbędzie się w dniach 9-11 czerwca 2022 r. Finał XLVIII OMSA, ze względu na COVID-19, również odbędzie się w sposób zdalny.

Patronat honorowy nad naszym seminarium objęło Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Zawodowego.

Z ramienia Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 oraz PTMA organizacją konkursu i seminarium astronomicznego dla jego uczestników, zajmuje się p. Remigiusz Jabłoński.

Więcej informacji w Regulaminie.

                           Więcej na temat konkursu
     Informacja o konkursie na stronie Kuratorium Oświaty
     Regulamin Konkursu
        Więcej o OMSA – Grudziądz

Zachęcamy do udział!

Udana rejestracja zakrycia asteroidalnego – Adorea, 11.01.2022 r.

     Zbiórka przed godz. 24 w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Łodzi, pomimo różnych prognoz pogody. Zjawisko dobrych 20 minut przed godz. 3. Jednak tyle czasu potrzeba, aby przygotować i sprawdzić sprzęt. Temperatura też nie była sprzyjająca. Początkowo około 5 stopni mrozu, później cieplej nie było. W nocy z 11/12 stycznia 2022 udało się zarejestrować zakrycie gwiazdy TYC 1386-01623-1 w konstelacji Raka przez asteroidę Adorea.

11 stycznia w nocy razem z Mieczysławem Borkowskim i Remigiuszem Jabłońskim zaobserwowaliśmy zakrycie gwiazdy 11 mag przez asteroidę Adorea. Dla mnie było to drugie zakrycie gwiazdy przez tę samą asteroidę w okresie 2 tygodni (poprzednio 27.12 z K. Libanem). Wyniki znajdziecie wkrótce na Planoccult, w każdym razie zakrycie trwało nieco krócej, niż to przewidywano - poniżej 12 s. – mówi prof. M. Zawilski, główny obserwator i wiceprezes OŁ PTMA.

Odnośnie warunków pogodowych dodaje – „żadna z prognoz nie podała dla Polski poprawnie warunków widoczności nieba. W szczególności fatalną i mylną dało ICM, które zwykle jest wiarygodne - cały dzień 10.01 oraz 11.01 kreślone było wszędzie całkowite zachmurzenie, podczas gdy pół Polski miała niebo pogodne. Podobne fałszywe były prognozy godzinowe Interii. Nieco lepsze IMGW i WINDY, dobre sat24. Ale nigdzie nie było obrazu wiernego. Najlepsza była prognoza IMGW - opcja Cosmo 48h, co dziwi o tyle, że akurat ta opcja sprawdzała się dotąd marnie. Z kolei opcja potencjalnie najbardziej pewna, czyli IMGW AROME 30h była z kolei zbyt optymistyczna. Dość dobra była też prognoza WINDY o nazwie ICON”.

Zjawisko zaszło już na bezchmurnym niebie. Zostało zarejestrowane, a wyniki przesłane na Planoccult.

"Spojrzenie w styczniowe niebo 2022"

"Gdy w styczniu deszcz leje, złe robi nadzieje"

     Bez względu na przysłowiową pogodę, w tym pandemicznym czasie, lepiej gdyby było mroźno, bowiem czekają nas w tym miesiącu na niebie i Ziemi zjawiska okresowe i niespodziewane. Tych drugich, najciekawszych, związanych najczęściej ze zmienną aktywnością Słońca, nie można precyzyjnie przewidzieć, ale odczuwamy to szczególnie przez globalne zmiany, nie tylko klimatu.

     Nasza Ziemia, już 4 stycznia o godz. 08, w swym rocznym ruchu po orbicie, będzie najbliżej naszej gwiazdy, czyli w peryhelium, w odległości niewiele ponad 147 mln km od Słońca. Jest to dla nas, mieszkańców północnej półkuli, niezmiernie pocieszający fakt, ponieważ coraz szybciej będzie się nam dzień wydłużał. Rzeczywiście, bowiem w styczniu w centralnej Polsce, dnia przybędzie już 74 minut.

     W Nowy Rok w Łodzi, Słońce wzeszło o godz. 07.48, a zajdzie o 15.42. Natomiast ostatniego stycznia, wschód Słońca nastąpi o godz. 07.21, a zachód o 16.29, zatem wtedy dzień będzie trwał 9 godz. i 7 minut, będzie już dłuższy od najkrótszego dnia w roku o 80 minuty.

     Ponadto na pocieszenie Państwa, muszę tu przypomnieć, że kalendarzowa Zima na naszej półkuli jest najkrótszą porą roku. Trwa bowiem tylko, lub aż 89 – czasami śnieżnych i mroźnych – dni. Ponadto, już w środę, 20 stycznia Słońce w ruchu rocznym po Ekliptyce, opuszcza znak Koziorożca i wstępuje w znak Wodnika.

     W ciągu stycznia obserwując Słońce, a dysponując do tego odpowiednimi przyrządami, spostrzeżemy jego średnią, a czasami narastającą gwałtownie aktywność jak np.: plamy, rozbłyski, protuberancje, czy też wyrzuty plazmy w przestrzeń międzyplanetarną, bowiem aktywność magnetyczna Słońca nareszcie jest w fazie wzrostu, związanego z 25 cyklem jego 11-to letniej witalności.

     Ciemne, bezksiężycowe długie noce, dogodne dla astronomicznych obserwacji, będziemy mieli na początku i końcem stycznia, bowiem kolejność faz Księżyca będzie następująca: nów 2.I. o godz. 19.33, pierwsza kwadra 09.I. o godz. 19.11, pełnia 18.I. o godz. 00.49 i ostatnia kwadra 25.I. o godz. 14.41. Księżyc w perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się dwukrotnie: 01.I. o godz.24 i 30.I. o godz. 08, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 14.I. o godz.10. W tej styczniowej wędrówce po nieboskłonie, nasz naturalny satelita zbliży się, w różnych dniach i nocach miesiąca, na parę stopni do: Merkurego, Saturna, Jowisza i Marsa, ale te zjawiska nie będą akurat optymalnie u nas widoczne.

     Jeśli chodzi o planety, to w styczniu, Merkurego dostrzeżemy po zachodzie Słońca, do połowy drugiego tygodnia miesiąca, nisko nad południowo-zachodnim horyzontem. W dniu 7 stycznia będzie w maksymalnej elongacji (19 stopni na wschód) od Słońca. Natomiast Wenus, jako Gwiazda Wieczorna, dominuje nisko na zachodnim niebie, ale tylko przez pierwszy tydzień miesiąca, potem skryje się w promieniach Słońca i 23 Stycznia będzie w peryhelium. Czerwonawy Mars, widoczny będzie na porannym, południowo-wschodnim niebie, goszcząc w noc sylwestrową i noworoczną w gwiazdozbiorze Koziorożca.

Antares 4o na prawo od sierpa Księżyca. Po lewej Mars i Wenus. 28 stycznia, godz. 6:30

Natomiast Jowisza, z gromadką czterech satelitów galileuszowych, oraz Saturna z dobrze widocznymi pierścieniami już przez lornetkę, a przebywających w gwiazdozbiorze Wodnika, będziemy mogli obserwować na wieczornym niebie, coraz to niżej nad horyzontem, do końca miesiąca. Potem skryją się kolejno w promieniach słonecznych, by pojawić się końcem lutego, ale na porannym niebie. Wieczorem, w pierwszej połowie nocy, można obserwować, najlepiej przy pomocy lunety, planetę Uran i Neptuna. Ten pierwszy gości w gwiazdozbiorze Barana, natomiast Neptun znajduje się na niebie w Wodniku.

     Ze zjawisk, które bym szczególnie polecał do obserwacji na niebie, to kometa Leonard, która powinna być jeszcze widoczna przez lornetkę lub może okiem nieuzbrojonym, przez cały miesiąc. Jeśli zaś chodzi o meteory, to w tym miesiącu promieniują Kwadrantydy, w dniach od 1 do 7, z maksimum 3/4 stycznia. Radiant meteorów leży (dla nas prawie w zenicie) w gwiazdozbiorze Smoka. Można oczekiwać około 70 „spadających gwiazd” na godzinę, a obserwacjom nocnym nie będzie przeszkadzał Księżyc po nowiu.

     Dysponując zaś wieczorem lub wczesnym rankiem wolną chwilą, nie bacząc na chłód, a może i mróz, spójrzmy w bezchmurne niebo, z najpiękniejszym gwiazdozbiorem zimowego firmamentu Orionem, pamiętając o staropolskim przysłowiu, które przypomina czego nam ostatnio brakuje:
„Styczeń pogodny - wróży rok płodny"

     14 stycznia (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda nie będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z seansu pod kopułą planetaryjny. Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w grudniowe niebo"

"Pogoda grudniowa - wody połowa, lodu połowa"

     Zobaczymy, czy to przysłowie się sprawdzi w tym pandemicznym roku, bowiem po dość kapryśnej jesiennej pogodzie, we wtorek 21.XII. o godz. 16.59 rozpocznie się astronomiczna Zima. Wtedy to Słońce przejdzie ze znaku Strzelca w znak Koziorożca. Zanim jednak ten fakt nastąpi, to w pierwszych dwóch dekadach miesiąca, długość dnia jeszcze się skraca, ale już od Bożego Narodzenia dnia przybywa. Do 17 grudnia w Łodzi, ubędzie dnia "tylko" o 20 minut; z 8 godz. 7 minut na początku miesiąca, do 7 godzin i 47 minut w dniu 17.XII. Potem - jak to się potocznie mówi - długość dnia przez osiem dni stoi w mierze (są tylko sekundowe zmiany długości dnia, praktycznie niezauważalne), a już na koniec miesiąca przybędzie dnia o 5 minut. W szczególności słuszne jest przysłowie, że "Święta Łuca - dnia przyrzuca". Imieniny Łucji wypadają 13 grudnia i praktycznie tylko do tej daty zauważalnie ubywa dnia po południu. Wtedy też przypada najwcześniejszy zachód w centrum Polski (godz. 15.31). Natomiast rano, dnia jeszcze ubywa do Nowego Roku, wtedy też mamy najpóźniejszy wschód Słońca w Łodzi o godz. 07.49.

     Te nierównomierności (ubytek dnia rano, a przyrost po południu) wynikają z faktu, że Ziemia obiega Słońce po orbicie eliptycznej, poruszając się z niejednostajną prędkością (średnio nieco ponad 30 km/sek). Natomiast my, ze względów czysto praktycznych, posługujemy się czasem średnim słonecznym - upływającym równomiernie, a nie czasem słonecznym prawdziwym - upływającym nierównomiernie. W astronomii, te dwa czasy można przeliczyć, z jednego na drugi, poprzez tzw. równanie czasu. Natomiast dla porządku podam Państwu, że w dniu 1 grudnia Słońce wschodzi w Łodzi i okolicy o godz. 7.27, a zachodzi o 15.35. Natomiast w sylwestrowy dzień, wschód Słońca nastąpi o godz. 7.49, a zachód o godz. 15.41. Na pocieszenie trzeba jednak dodać, że rozpoczynająca się na naszej półkuli astronomiczna Zima, jest najkrótszą porą roku. Trwa ona aż 89 dni! Nasze Lato zaś jest nieomal o 5 dni od niej dłuższe. Ta różnica długości pór roku, spowodowana jest wspomnianym powyżej kształtem okołosłonecznej orbity ziemskiej. Mimo wszystko wydaje nam się rokrocznie, że Lato jest krótkie i mija zbyt szybko. Poza tym, w dniu 4 stycznia o godz. 8, Ziemia w swym ruchu rocznym po Ekliptyce znajdzie się w peryhelium, czyli najbliżej Słońca, w odległości około 147 mln km. Ponadto 4.XII. wystąpi całkowite zaćmienie Słońca, obserwowalne m. innymi na Antarktydzie, a zatem u nas to zjawisko będzie niewidoczne.

     W tym miesiącu aktywność magnetyczna Słońca będzie na średnim poziomie, bowiem wreszcie coraz częściej pojawiają się nowe plamy na jego tarczy, należące do 25 cyklu aktywności, którego przewidywane maksimum wystąpi prawdopodobnie w 2025 roku. Dysponując zaś odpowiednimi przyrządami, będzie można dostrzec w fotosferze Słońca dość liczne grupy plam, na dużych szerokościach heliograficznych, a na brzegu tarczy słonecznej liczne protuberancje. Szczegóły - na każdy dzień - znajdziemy na: www.SpaceWeather.com

     Natomiast ciemne i długie, prawie bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w pierwszych i ostatnich dniach miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca będzie następująca: nów 4.XII. o godz. 08.43, pierwsza kwadra 11.XII. o godz. 02.36, pełnia 19.XII. o godz. 05.35 i ostatnia kwadra 27.XIII. o godz. 03.23. W perygeum (najbliżej Ziemi) będzie Księżyc na Barburkę, 4.XII. o godz. 11, a w apogeum (najdalej od Ziemi) znajdzie się 18.XII. o godz.03. Ponadto, Księżyc 10.XII. o godz. 14 zakryje Pallas, a 4.XII. o godz. 01 i 31.XII. o godz.21 Marsa. Tylko dzienne zakrycie tej planety karłowatej można będzie u nas obserwować, nisko nad wschodnim horyzontem, w ponad godzinę po wschodzie Księżyca, który będzie wówczas podążał do pierwszej kwadry. Ponadto, dojdzie do bliskich koniunkcji Księżyca z Wenus (7.XII.), Saturnem (8.XII.), Jowiszem (9.XII.), Neptunem (11.XII.) i Uranem (15.XII.), ale te zjawiska, przy ich maksymalnym zbliżeniu, nie będą u nas widoczne.

     Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkury pojawi się nam nisko na wieczornym niebie, tuż przed świętami Bożego Narodzenia, bo wcześniej krył się On w promieniach Słońca. Natomiast Wenus jako Gwiazda Wieczorna, widoczna będzie na dobrą godzinę przed zachodem Słońca. Ponadto na Barburkę 4.XII. osiągnie swą maksymalną jasność, a 29.XII. zbliży się na 4 stopnie do Merkurego. Czerwonawego Marsa, dostrzeżemy w listopadzie, nisko nad wschodnim horyzontem, na dobre pół godziny przed wschodem Słońca. Oprócz dwóch zbliżeń z Księżycem (patrz wyżej), Mars 26.XII. zbliży się na 5 stopni do Antaresa najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Skorpiona. Gazowe olbrzymy, Saturn i Jowisz będą widoczne na wieczornym niebie, coraz niżej nad zachodnim horyzontem. Planetę Uran, po opozycji 5 listopada, można obserwować przez całą noc w gwiazdozbiorze Barana, zaś Neptun goszczący w gwiazdozbiorze Wodnika, dostępny jest do obserwacji na wieczornym niebie.

     W tym miesiącu promieniują - z bardziej znanych - dwa roje meteorów: Geminidy i Ursydy. Te pierwsze mają radiant w gwiazdozbiorze Bliźniąt, a maksimum ich aktywności (60 do 90 "spadających gwiazd" na godzinę) przypada na 14 grudnia. W obserwacjach nocnych (do godz. 2) będzie nam przeszkadzał Księżyc trzy dni po pierwszej kwadrze. Natomiast radiant Ursydów leży wysoko na niebie, w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy i jego maksimum aktywności przypada na pierwszą noc tegorocznej Zimy. Rój ten jest słabszy od poprzedniego (5-20 przelotów/godz.). Warunki do ich obserwacji wieczornych będą nieco gorsze, bowiem Księżyc będzie dwa dni po pełni, świecąc przez całą noc. Ze zjawisk, które bym szczególnie polecał do obserwacji na niebie, to kometa Leonard, która powinna być widoczna okiem nieuzbrojonym, przez cały miesiąc, a najbliżej Ziemi będzie 12.XII.

Zatem oprócz planet, komety i rojów meteorów, to pojawienie się w Wigilię tzw. pierwszej gwiazdki na wieczornym niebie, powinno zadowolić licznych obserwatorów nieba. Największe szanse aby nią być, będzie miał na wschodnim niebie Syriusz, a na zachodnim połączone "siły" Wenus, Jowisza i Saturna. Będzie to znak, że czas już zasiąść do rodzinnego stołu, z wolnym miejscem dla potrzebujących, a łamiąc się tradycyjnie opłatkiem, złożyć sobie wzajemnie serdeczne i optymistyczne życzenia, aby w czasach pandemii doczekać w zdrowiu Nowego 2022 Roku. Pamiętajmy przy tym o staropolskim przysłowiu:

"Grudzień ziemię grudzi, a izdebki studzi"

Dysponując zaś wolną chwilą, stosownie ubrani w ostatnią grudniową noc 2021 roku, spójrzmy w niebo, bowiem w Łodzi, w sylwestrową noc o północy góruje - czyli przechodzi przez południk - najjaśniejsza gwiazda na niebie Syriusz (około 22 stopni nad horyzontem), z konstelacji Psa Wielkiego, a zatem byle do upragnionej Wiosny - czego Państwu serdecznie życzę, u progu nadchodzącego Nowego 2022 Roku.

     10 grudnia (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda nie będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z seansu pod kopułą planetaryjny. Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w listopadowe niebo"

     Częste jesienne zachmurzenia, ba szarugi, uniemożliwiają podziwianie nocnego nieba pełnego gwiazd ale, zapewne w dzień, interesować nas będzie przede wszystkim Słońce, o ile będzie widoczne, które jak zwykle nie próżnuje. Jego deklinacja systematycznie maleje, a w związku z tym długość dnia, na półkuli północnej, stale się skraca, zaś na południowej wydłuża, bowiem tam teraz mają upragnioną wiosnę. W listopadzie, w centralnej Polsce ubędzie dnia "tylko" o 87 minut; z 9 godz. 36 minut w pierwszym dniu, do 8 godz. 9 minut ostatniego dnia miesiąca. W dniu Wszystkich Świętych w Łodzi Słońce wschodzi o godz. 6.37 a zachodzi o godz. 16.13. Natomiast ostatniego listopada, wschód naszej Gwiazdy nastąpi już o godz. 7.26, zaś zachód o 15.35. W praktyce, wiemy to na podstawie wieloletnich obserwacji, że najczęściej Słońce, nie tylko w Łodzi, wynurza się z listopadowych mgieł dopiero południową porą. Natomiast z całą pewnością, w poniedziałek 22.XI. o godz.10.42, "przejdzie" ze znaku Skorpiona w znak Strzelca. Ponadto, przez cały miesiąc, aktywność magnetyczna Słońca będzie na średnim poziomie, co manifestować się będzie m. innymi niewielką liczbą plam na jego powierzchni, a obserwatorzy i heliofizycy z pewnym niepokojem czekają na jego zdecydowane przebudzenie w 25 cyklu aktywności.

     Ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią w pierwszym i ostatnim tygodniu miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca będzie następująca: nów 4.XI. o godz. 22.15, pierwsza kwadra 11.XI. o godz. 13.46, pełnia 19.XI. o godz. 09.57 i ostatnia kwadra 27.XI. o godz. 13.28. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 5.XI. o godz. 23, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 21.XI. o godz. 03. Warto tu zaznaczyć, że 19.XI. wystąpi częściowe zaćmienie Księżyca, u nas niewidoczne.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkury widoczny będzie o świcie przez pierwsze 5 dni miesiąca nisko na porannym niebie, potem skryje się w promieniach wschodzącego Słońca, by pojawić się dopiero na wieczornym niebie, w ostatnim tygodniu grudnia. Nad ranem w dniu 1.XI. planeta zbliży się do Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w konstelacji Panny na odległość 4 stopni. Ponadto Księżyc w swej wędrówce po nieboskłonie zakryje Merkurego 3.XI. wieczorem, ale to zjawisko nie będzie u nas obserwowane. Wenus jako gwiazdę Wieczorną dostrzeżemy na zachodnim niebie, która idzie w ślady Słońca po ponad dwóch godzinach, przez cały miesiąc. Nad ranem 8.XI. dojdzie do zakrycia planety przez Księżyc, cztery dni po nowiu, ale i to zjawisko nie będzie u nas widoczne. Natomiast czerwonawego Marsa możemy obserwować nisko nad horyzontem w gwiazdozbiorze Wagi, nad ranem, ale dopiero w ostatniej dekadzie miesiąca. Gazowego olbrzyma, Jowisza z gromadką czterech galileuszowych księżyców, można będzie obserwować od wieczora na zachodnim niebie, w gwiazdozbiorze Koziorożca. Również Saturna z pięknymi pierścieniami, dostrzeżemy wieczorem w gwiazdozbiorze Koziorożca, lecz nieco niżej niż Jowisza. Do obu w/w planet, na odległość 4 stopni, zbliży się Księżyc, podążający do pierwszej kwadry.

     Najpierw do Saturna w dniu 10.XI., a dzień później do Jowisza . Warto chociaż spojrzeć okiem na te estetyczne koniunkcje. Planeta Uran , który gości w Baranie, będzie w opozycji 5.XI., a zatem dostępny jest do obserwacji teleskopowych od wczesnych godzin wieczornych, przez całą noc. Do planety 18.XI., w nocy, zbliży się Księżyc dzień przed pełnią, na odległość 1,5 stopnia. Zaś Neptuna w Wodniku, możemy obserwować przez lunetkę, w drugiej połowie nocy, na południowo-zachodniej części naszego nieba.

     W listopadzie promieniują dwa silne roje meteorów: Taurydy i Leonidy. Taurydy mają podwójny radiant (południowy - S i północny - N) w gwiazdozbiorze Byka. Maksimum ich aktywności przypada na 6.XI. (S) i 12.XI. (N). Ten rój meteorów, to pozostałość po warkoczu krótkookresowej komety Enckego, która swego czasu rozpadła się na dwie części. Obserwuje się przeciętnie z tego roju, od 10 do 15 "spadających gwiazd" na godzinę. Stosunkowo często, występują też jasne bolidy, wybiegające z obszaru nieba w pobliżu gromad gwiazd: Plejad i Hiad. W tym roku, obserwacjom wieczornym obu rojów będzie przeszkadzał Księżyc będący tuż przed i po pierwszej kwadrze. Leonidy zaś, promieniują z konstelacji Lwa, od 10 do 23 listopada (do 20 przelotów na godzinę), z maksimum 17.XI. i 18.XI. nad ranem. Rój ten związany jest z pozostałością po warkoczu komety Tempel-Tuttle. Warunki obserwacyjne maksimum tego roju też nie będą dobre, bowiem Księżyc będzie w pełni. Dysponując zaś wolną chwilą, spójrzmy w niebo, najczęściej spowite listopadowymi mgłami i chmurami,
o czym dobitnie świadczy staropolskie przysłowie:

"Przyszła piękna Jesień, ręce w pełną kieszeń?"

     Zatem u progu grudnia i zbliżającej się - jak to się mówi - milowymi krokami zimy, pogodnego nieba wszystkim Państwu gorąco życzę.

     12 listopada (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda nie będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z seansu pod kopułą planetaryjny. Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w październikowe niebo"

"Miesiąc październy , Genowefy (3.I.) obraz wierny"

     Przysłowie to prognozuje nam chłodną, lecz pogodną, Złotą Polską Jesień, której piękno wszyscy rokrocznie doceniamy i wykorzystujemy, a z Zimą będziemy musieli sobie jakoś poradzić. Oczywiście cieszymy się z faktu, że Słońce nie próżnuje, chociaż niestety, jego deklinacja z dnia na dzień maleje, a w związku z tym długość dnia, u nas na półkuli północnej, stale się skraca, z czym musimy się niestety pogodzić i do tego przyzwyczaić. W Łodzi ubędzie dnia aż 115 minut, czyli prawie 2 godziny; z 11 godz. 35 minut na początku października, do 9 godz. 40 minut na końcu miesiąca. Słońce, w czwartek 1 października, wschodzi o godz. 6.44 a zachodzi o 18.19; natomiast w ostatnim dniu miesiąca, wzejdzie o 6.35 a schowa się pod horyzontem już o godz. 16.15. Wprost nie do wiary, ale ten dzień będzie jeszcze dłuższy od najkrótszego dnia roku o 112 minut! Ponadto Słońce w dniu 23 października o godz. 07.50, przejdzie ze znaku Wagi w znak Skorpiona (czyli Niedźwiadka).

     W tym miesiącu spodziewamy się raczej małej aktywności magnetycznej Słońca (plamy, rozbłyski, protuberancje), związanej z nielicznymi centrami aktywności w jego fotosferze. Nasza gwiazda, jest już co prawda po minimum swej aktywności, ale jakoś nie może się na dobre przebudzić, ale często szykuje jakieś niespodzianki, którymi może nas zadziwić lub nawet zaskoczyć, dlatego też warto i należy prowadzić bezpieczne obserwacje Słońca.

     Uwaga! W nocy z 30/31 października (z soboty na niedzielę) śpimy rano o godzinę dłużej, przechodzimy bowiem na czas zimowy (środkowo-europejski), czyli cofamy dotychczasowe wskazania zegarów o godzinę. Oficjalnie, należy to uczynić w nocy o godz. 03, w niedzielę 31.X. (dotyczy to w szczególności kolejnictwa i lotnictwa). Praktycznie zaś, najlepiej cofnąć wskazania zegarów o godzinę, jeszcze przed ułożeniem się do snu. Chyba, że pozostaniemy przy czasie letnim?.

     Ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w pierwszej dekadzie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca jest następująca: nów 6.X. o godz. 13.05, pierwsza kwadra 13.X. o godz. 05.25, pełnia 20.X. o godz. 16.57 i ostatnia kwadra 28.X. o godz. 22.05. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 8.X. o godz. 19, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 24.X. o godz. 17.

     Ponadto, Księżyc, "spacerując" po październikowym niebie, przewędruje w pobliżu planet: Wenus (9.X. o godz. 21), Saturna (14.X. o godz. 9), Jowisza (15.X. o godz. 12), Neptuna (17.X. o godz. 16) i Urana (21.X. o godz. 24), ale ich niestety nie zakryje! Należy tu dodać, że w podanych godzinach zarówno Księżyc, jak i wymienione planety znajdują się pod horyzontem (oprócz ostatniego Urana).

Na jesiennym niebie, z wieczora, dostrzeżemy w kolejności gwiazdozbiory: Pegaza, Andromedy, Perseusza, Byka, a tuż po północy pojawią się nam na wschodzie, konstelacje Bliźniąt i Oriona.

     Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego można będzie szukać nisko na porannym niebie dopiero w drugiej połowie miesiąca. W dniu 26.X. nad ranem, znajdzie się On na niebie najdalej od Słońca (elongacja zachodnia, 18 stopni).

     Natomiast w zorzach nisko na zachodnim niebie znajdziemy Wenus, którą możemy obserwować przez prawie 2.5 godziny po zachodzie naszej Gwiazdy. W dniu 29.X. wieczorem, znajdzie się Ona na niebie najdalej od Słońca (elongacja wschodnia 47 stopni).

     Mars, kryje się przez cały miesiąc w promieniach Słońca, by się nam pojawić na porannym niebie, dopiero w drugiej połowie listopada.

     Jowisza i Saturna możemy obserwować od wieczora, na wschodnim niebie, które to planety przebywają w gwiazdozbiorze Koziorożca. W połowie miesiąca do tych olbrzymów gazowych zbliży się Księżyc po pierwszej kwadrze, zaledwie lub aż, na odległość 4 stopni. I tak w dniu 14.X. do Saturna, a dzień później do Jowisza. Będzie co obserwować!

     Uran gości w gwiazdozbiorze Byka, a ponieważ 5.XI. będzie w opozycji do Słońca, zatem możemy go obserwować praktycznie już przez całą noc. Natomiast Neptun po opozycji (14.IX.), przebywa w gwiazdozbiorze Wodnika i widoczny jest przez teleskop od wieczora, przez większą część nocy.

     Już od 2 października, aż do 7 listopada, promieniują szybkie meteory z roju Orionidów, które wchodzą w górne warstwy atmosfery ziemskiej z prędkościami nieco ponad 60 km/sek. Maksimum roju przypada na 21.X., możemy wtedy oczekiwać 25 "spadających gwiazd" na godzinę. Radiant meteorów leży na granicy gwiazdozbiorów Oriona i Bliźniąt (południowo-wschodnia część nieba). Warunki obserwacji ich maksimum, będą trudne w tym roku, ponieważ Księżyc jest wtedy tuż po pełni i świeci przez całą noc. Natomiast od 6 do 10 października (maksimum 7/8.X.), promieniują powolne meteory Drakonidy, czyli ich radiant leży wysoko, w gwiazdozbiorze Smoka. Warunki do ich nocnych obserwacji będą łatwe, bo Księżyc będzie 2 dni po nowiu i zajdzie tuż po godz. 19.

     8 października (drugi piątek miesiąca), zaciekawionych obserwacjami astronomicznymi, fizyką, zarówno młodszych jak i starszych, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat do łódzkiego Planetarium, przy ul. Pomorskiej 16A. Jeśli pogoda nie będzie sprzyjała obserwacji obiektów na nieboskłonie, to zainteresowani będą mogli również skorzystać z seansu pod kopułą planetaryjny. Początek spotkania godz. 18:00.

Natomiast dla wzbudzenia nie tylko obserwacyjnych refleksji, po tegorocznej wakacyjnej pogodzie, odwołam się do sprawdzonego przysłowia:

"Jeśli październik jest wietrzny i mroźny, to nie będzie za to styczeń, luty groźny"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie na wrześniowe niebo 2021"

"Gdy wrzesień z pogodą zaczyna, zwykle przez miesiąc pogoda trzyma"

     To przysłowie budzi w nas nadzieję, iż po gorącym i burzliwym lecie, czekać nas będzie czas pięknej, stabilnej i prawdziwie jesiennej pogody. Wrzesień, bogaty w wydarzenia historyczne a uwikłany w walki z pandemią, związany jest tradycyjnie z powrotem dzieci i młodzieży do szkół lub zdalnej nauki, zaś na niebie, to okres równowagi między długością dnia i nocy. Te ostatnie, są już coraz dłuższe i często bezchmurne, co sprzyja obserwacjom astronomicznym. Wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na wrześniowym niebie. Postarajmy się w tym celu wykorzystać, z dala od miejskich świateł, wolny wieczór, aby chociaż przez chwilę spojrzeć w rozgwieżdżone niebo, by podziwiać gołym okiem Drogę Mleczną, rozciągającą się przez cały nieboskłon, od północnego do południowego horyzontu.

     Korzystaliśmy, na ile to było tylko możliwe, z uroków tegorocznego lata, a tymczasem - ani nie spostrzegliśmy się kiedy - Słońce w swej wędrówce po Ekliptyce systematycznie podążało ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja - czyli wysokość nad równikiem - malała, a w związku z tym, dni stawały się nieubłaganie coraz to krótsze. Wieczorem, 22 września o godz. 21.21, Słońce znajdzie się na równiku niebieskim - w punkcie Wagi - po czym "przejdzie" z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się u nas astronomiczna Jesień.

     Niezależnie od tego faktu, w Łodzi w dniu 1 września, Słońce wschodzi o godz. 5.55 a zachodzi o godz. 19.28, natomiast 30 września, wschodzi o godz. 6.42 a zachodzi o 18.21, zatem w ciągu tego miesiąca ubędzie nam dnia w Polsce centralnej blisko 2 godziny (114 minut!) Skutkiem istnienia zjawiska refrakcji w atmosferze ziemskiej - wszystkie obiekty na niebie widzimy nieco wyżej niż są one w rzeczywistości - faktyczne zrównanie długości dnia z nocą będzie dopiero 25/26 września.

     Jeśli chodzi o stan aktywności magnetycznej naszej gwiazdy, to w tym miesiącu, podobnie jak to było w wakacje, należy się spodziewać małej ilości plam, pochodni, czy protuberancji, na tarczy naszej gwiazdy. Słońce bowiem znajduje się w stanie powolnego wzrostu aktywności w 25 cyklu jedenastoletniej aktywności.

     Ciemne, prawie bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią w pierwszej dekadzie września, bowiem Księżyc rozpocznie ten miesiąc podążając do nowiu, który przypadnie w dniu 7.IX. o godz. 02.52, pierwsza kwadra 13.IX. o godz. 22.39, pełnia będzie 21.IX. o godz. 01.55 i ostatnia kwadra 29.IX. o godz. 03.57. Księżyc będzie w perygeum (najbliżej nas) 11.IX. o godz. 12, a w apogeum (najdalej od Ziemi) 26.IX. o godz. 24.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkurego można będzie obserwować bardzo nisko nad zachodnim horyzontem nieba przez cały miesiąc, a 14.IX. będzie w największej elongacji wschodniej (27 stopni), czyli odległości kątowej od Słońca.

     Podobnie Wenus, z tym że przebywa znacznie wyżej na niebie niż Merkury, możemy ją obserwować przez dwie godziny po zachodzie naszej dziennej gwiazdy.

     Mars kryje się w promieniach Słońca i pojawi się nam na porannym niebie dopiero w połowie listopada.

     Natomiast w gwiazdozbiorze Koziorożca, możemy obserwować przez całą noc Jowisza, ze swoją wspaniałą gromadką galileuszowych księżyców. Przed nim, dzielnie kroczy na niebie Saturn, przystrojony w pierścienie z największym satelitą w układzie słonecznym Tytanem, których to możemy podziwiać już przez niewielką lunetę.

     Kilka dni później, w odnalezieniu planet z pewnością pomoże Księżyc. Będzie to również piątek, zatem zachęcamy do własnego poszukiwania gazowych olbrzymów.

     Uran będzie widoczny od północy w gwiazdozbiorze Byka, bowiem dopiero w dniu 5.XI. będzie w opozycji do Słońca . Natomiast w gwiazdozbiorze Wodnika, praktycznie przez całą noc można obserwować Neptuna , który 14.IX. będzie w opozycji do Słońca , ale do jego obserwacji trzeba się już posłużyć chociażby małą lunetką.

     Zachęcamy grupy szkolne, jak i inne zorganizowane, na zajęcia do Planetarium przy ul. Pomorskiej 16 w Łodzi. Już 10 września startujemy z cyklem Człowiek i Wszechświat, który prowadzony jest od 1984 roku! Jeśli dopisze pogoda będzie możliwość m.in. podziwiania tych planet przez teleskop.

Na zakończenie przypomnijmy sobie staropolskie przysłowie:

"Jesień tego nie zrodzi, czego wiosna nie zasiała"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w sierpniowe niebo 2021"

     W okresie urlopów, w drugiej połowie tegorocznych wakacji, będziemy w pełni korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba. Rzeczywiście, jest to bowiem okres jeszcze długich dni, a krótkich i ciepłych nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Tym nie mniej, wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na niebie w tym miesiącu, a w drugiej dekadzie sierpnia słynne Perseidy. Postarajmy się w tym celu wykorzystać wolny czas, a być może pogoda dostosuje się do naszych oczekiwań. W miesiące wakacyjne, na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się ściemni, a w sierpniu to już około godz. 22, króluje tzw. Trójkąt letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Lutni i Orła. W trójkącie tym, najwyżej nad horyzontem, mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą krzyż), na prawo, nieco poniżej Lutnia i u dołu Orzeł. Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory, w ich tle, przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, ale z dala od zbędnych świateł. Natomiast Słońce w swej „wędrówce” po Ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni staną się nieznacznie, ale nieubłaganie coraz to krótsze. .

     W Łodzi, w dniu 1 sierpnia Słońce wschodzi o godz. 5.06, a zachodzi o godz. 20.31, czyli dzień będzie trwał 15 godzin i 25 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o 76 minut; natomiast 31 sierpnia Słońce wschodzi o 5.53, a zachodzi o 19.30, czyli będzie nam świeciło przez 13 godzin i 37 minuty: zatem przez sierpień ubędzie nam dnia o 108 minut. W międzyczasie zaś, Słońce w swej „wędrówce” wśród znaków Zodiaku, przejdzie rankiem 23 sierpnia o godz. 6.29, ze znaku Lwa, w znak Panny. Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca, to utrzymuje się ona nadal na niskim poziomie. Nieco zwiększona, w jego 25 cyklu aktywności, może wystąpić pod koniec sierpnia, czego widomą oznaką będzie niewielki wzrost ilości plam i rozbłysków w fotosferze Słońca. Natomiast zawsze należy się liczyć z niespodziankami z jego strony, co być może zaowocuje możliwością zaobserwowania, nawet w centralnej Polsce, zorzy polarnej.

     Księżyc natomiast rozpocznie i zakończy ten miesiąc po ostatniej kwadrze i w apogeum, czyli najdalej Ziemi. Kolejność jego faz w sierpniu będzie następująca: nów 08.VIII. o godz. 15.50, pierwsza kwadra 15.VIII. o godz. 17.20, pełnia 22.VIII. o godz. 14.02 i ostatnia kwadra 30.VIII. o godz. 09.13. W apogeum (najdalej od Ziemi) znajdzie się Księżyc 02.VIII. o godz. 10 i 30.VIII. o godz. 04, natomiast w perygeum (najbliżej Ziemi) będzie 17.VIII. o godz. 11. Ponadto Księżyc będzie w koniunkcji z planetą Uran 1.VIII. i 28.VIII., z Marsem 10.VIII., Wenus 11.VIII., Saturnem 20.VIII., Jowiszem 22.VIII., Neptunem 24.VIII. Polecam konfigurację rożka młodego Księżyca z Marsem i Wenus na niebie zachodnim, w zorzy wieczornej. Oby nam pogoda dopisała.

     Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego będzie można obserwować na wieczornym niebie w drugiej połowie sierpnia. Wieczorem 19.VIII. zbliży się na niebie do Marsa, jednak ich maksymalne zbliżenie nie będzie u nas widoczne.

     Natomiast Wenus coraz lepiej gra rolę Gwiazdy Wieczornej tak, że końcem miesiąca zachodzi dopiero 1.5 godziny po Słońcu, a ponadto, szykuje się do roli pierwszej gwiazdki w Wigilię.

     Mars przebywa w Lwie, a po spotkaniu końcem lipca z Regulusem, najjaśniejszą gwiazdą w tej konstelacji, przez cały czas pogłębia kąpiel w zorzy wieczornej, by w ostatnich dniach sierpnia zniknąć w promieniach Słońca. Pojawi się nam dopiero w połowie listopada na niebie porannym.

     Jeśli chodzi o giganty gazowe, to w gwiazdozbiorze Koziorożca, możemy praktycznie przez całą noc obserwować Jowisza ze swoją gromadką galileuszowych księżyców, który 20 sierpnia będzie w opozycji do Słońca. Przed nim, również w tym gwiazdozbiorze, dzielnie kroczy na niebie Saturn przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę. Będzie on w opozycji do Słońca już 2 sierpnia, możemy go zatem obserwować na niebie przez całą pogodną noc.

     Natomiast Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Barana i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet, w związku z ich przebywaniem nieco bliżej opozycji: Neptun – 14.IX., a Uran - 5.XI. Aby jednak te planety dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej stosując do obserwacji lunetę. Znalezienie tych planet na niebie ułatwi nam zbliżenie się do nich Księżyca: 24.VIII. do Neptuna i 28.VIII. do planety Uran.

     Od 17 lipca do 24 sierpnia promieniują – znane od stuleci – Perseidy, zwane też łzami św. Wawrzyńca. Główne, rozciągłe ich maksimum wystąpi nocą 12/13 sierpnia. Obserwacjom wieczornym, do godz. 22, będzie przeszkadzał Księżyc podążający do pierwszej kwadry. Ze względu przypadającego maksimum w okresie tygodnia, zapraszamy w piątek wieczorem 13 sierpnia do Ogrodu Botanicznego w Łodzi, do wspólnych obserwacji z Zieloną Łodzią tego słynnego roju meteorów - warto bowiem zarwać trochę nocy, aby zobaczyć te liczne „spadające gwiazdy”.

Pamiętajmy też o staropolskim przysłowiu:

„W sierpniu wszelki zbytek, nie idzie w pożytek”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w lipcowe niebo 2021

     Tego lata, zmęczeni covidowymi obostrzeniami, w okresie urlopów i zaczynających się tegorocznych wakacji, wreszcie będziemy mogli w pełni korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba. Rzeczywiście, jest to bowiem okres długich dni, a krótkich nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Tym nie mniej, wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na niebie w okresie lipcowych wakacji, o których szczegółowo przeczytamy poniżej. Postarajmy się w tym celu wykorzystać wolny czas, a być może pogoda dostosuje się do naszych oczekiwań. Zatem z głową - od czasu do czasu - podniesioną do góry, spójrzmy co tam na naszej sferycznej scenie szykuje nam pogodne lipcowe niebo. .

     Na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się ściemni, a w lipcu to dopiero około godz. 23, króluje tzw. Trójkąt letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Liry i Orła. W trójkącie tym, najwyżej nad horyzontem, mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą krzyż), na prawo, nieco poniżej Lira i u dołu Orzeł. Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory, w ich tle, przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, ale z dala od miejskich świateł. O północy 5/6 lipca, Ziemia na orbicie okołosłonecznej znajdzie się najdalej od Słońca (w aphelium), w odległości ponad 152 mln km. Natomiast Słońce w swej „wędrówce” po Ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni staną się nieznacznie, ale niestety coraz to krótsze.

     W Łodzi, w dniu 1 lipca Słońce wschodzi o godz. 4.28, a zachodzi o godz. 21.04, czyli dzień będzie trwał 16 godzin i 35 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o ponad 5 minut; natomiast 31 lipca Słońce wschodzi o 5.04, a zachodzi o 20.32, czyli będzie nam świeciło przez 15 godzin i 28 minut: zatem przez ten miesiąc ubędzie nam dnia o 68 minut. W międzyczasie zaś, Słońce w swej „wędrówce” wśród znaków Zodiaku, przejdzie 22 lipca o godz. 16.29, ze znaku Raka w znak Lwa. Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca, to utrzymuje się ona nadal na niskim poziomie. Nieco zwiększoną aktywność, w jego 25 cyklu aktywności, możemy obserwować pod koniec lipca, czego widomą oznaką będzie niewielki wzrost ilości plam i rozbłysków w fotosferze Słońca.

     Księżyc natomiast rozpocznie i zakończy ten miesiąc wakacyjny w ostatniej kwadrze. Kolejność jego faz w lipcu będzie następująca: ostatnia kwadra 1.VII. o godz.23.11, nów 10.VII. o godz.03.17, pierwsza kwadra 17.VII. o godz.12.11, pełnia 24.VII. o godz.04.37 i ostatnia kwadra 31.VII. o godz.15.16. W apogeum (najdalej od Ziemi) znajdzie się Księżyc 05.VII. o godz.17. Natomiast w perygeum (najbliżej Ziemi) będzie 21.VII. o godz.12. Warto też pamiętać, że 20 lipca miną już 52 lata, od kiedy to statek Apollo 11 wylądował na Księżycu, a dzień później, stopy człowieka (Neil Armstrong i Buzz Aldrin) po raz pierwszy dotknęły powierzchni Srebrnego Globu. Wypada zatem spojrzeć bardziej sentymentalnie na naszego naturalnego satelitę, który będzie widoczny u nas w pierwszej połowie nocy, podążając do pełni. Księżyc jest aktualnie rezerwatem ścisłym, gdzie jak głosi legenda, wciąż na nowych śmiałków (dotychczas było ich tylko 12) czeka nasz Mistrz Twardowski. Ponadto, Księżyc zbliży się w lipcu na niewielką odległość kątową do planety Uran, Merkurego, Marsa, Wenus, Saturna, Jowisza i Neptuna. U nas będą widoczne tylko w dzień - z zastosowaniem lunety - zbliżenia Księżyca do Merkurego (8.VII.o godz. 7), Wenus (12.VII. o godz. 11) i Marsa (12.VII. o godz. 12).

     Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego będzie można obserwować na porannym niebie, nisko nad wschodnim horyzontem, w pierwszej połowie lipca. Potem skryje się w promieniach Słońca, a pojawi się nam na wieczornym niebie w drugiej połowie sierpnia.

     Wenus , przez całe wakacje gra rolę Gwiazdy Wieczornej, zatem jawi się nam w lipcu przez ponad godzinę po zachodzie Słońca , nisko na wieczornym niebie. Dnia 21 lipca o godz. 21 zbliży się do Regulusa, najjaśniejszej gwiazdy w Lwie na odległość 1.2 stopnia.

     Mars , przebywający w gwiazdozbiorze Lwa, będzie widoczny na wieczornym niebie. W dniu 29 lipca o godz. 18 zbliży się do Regulusa, najjaśniejszej gwiazdy w tym gwiazdozbiorze, na odległość 0.7 stopnia.

     Natomiast w gwiazdozbiorze Wodnika, możemy praktycznie przez drugą część nocy obserwować Jowisza ze swoją gromadką galileuszowych księżyców.

     Saturn przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę, gości w gwiazdozbiorze Koziorożca. Wschodzi przed północą, a 2 sierpnia będzie w opozycji, możemy go zatem obserwować na nocnym niebie przez cały okres wakacji.

     Natomiast Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Barana i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet, w związku z ich przebywaniem bliżej opozycji: Neptun – 14.IX., a Uran - 5.XI. Aby te planety dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej stosując do obserwacji lunetę.

     W drugiej połowie lipca, z maksimum 28.VII., można obserwować powolne meteory z roju Akwarydów, związanych z kometą Halleya, których radiant leży w gwiazdozbiorze Wodnika; w obserwacjach wieczornych będzie nam przeszkadzał Księżyc przed ostatnią kwadrą.

Jeśli nie planujemy urlopu w lipcu, to pamiętajmy o staropolskiej prognozie pogody:

"W lipcu upały, to i wrzesień doskonały!”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w czerwcowe niebo 2021

"Czerwiec się czerwieni, będzie grosz w kieszeni”

     Tak dosłownie, z nadzieją dla plantatorów truskawek, należy rozumieć to przysłowie po zimnej i zmiennej pogodowo tegorocznej wiośnie, bo nadal wszyscy z desperacją znosimy obostrzenia w życiu codziennym, związane z obecnością koronawirusa, który zdezorganizował nam wszelkie programowe działania. Czerwiec ponadto, to okres najkrótszych nocy, oraz pięknych świtów i zmierzchów, dogodnych dla obserwacji nieba i ostatnich wiosennych spacerów. Mamy zatem krótkie ciepłe noce, które co prawda nie sprzyjają obserwacjom astronomicznym, ale są one nadzwyczaj cenne dla miłośników nieba. .

     Tegoroczne astronomiczne Lato, rozpocznie się rankiem, w poniedziałek 21 czerwca o godz. 4.23 – kiedy to Słońce w swej rocznej wędrówce po Ekliptyce, oddali się najbardziej na północ od równika niebieskiego, osiągając punkt przesilenia letniego, zwany punktem Raka. W tym dniu w Łodzi, Słońce w chwili przejścia przez południk, góruje nad horyzontem na wysokości blisko 62 stopni. Wzejdzie tego dnia o godz. 4.23, a zajdzie o 21.04, zatem dzień będzie trwał 16 godzin i 41 minuty; będzie to najdłuższy dzień (i najkrótsza noc) tego roku, a dłuższy od najkrótszego dnia w Łodzi i okolicy, aż o 8 godz. i 36 minut.

     Najwcześniej Słońce wzejdzie u nas już w dniu 16 czerwca (godz. 4.22) i takich wczesnych wschodów Słońca będziemy doświadczać przez 6 kolejnych dni. Najpóźniej zajdzie w dniu 24 czerwca (godz. 21.05), i tak późnych zachodów Słońca będzie aż 6. Dni w których Słońce będzie najdłużej nad horyzontem, doświadczymy przez cały tydzień od 17 do 24 czerwca. W tym też okresie, na św. Jana (24.VI), często padają obfite deszcze. Po tegorocznej zmiennej wiośnie, być może one wystąpią, zobaczymy. Tak czy inaczej będzie z pogodą, to na Dzień Dziecka, Słońce wzejdzie o godz. 4.28, a zajdzie o godz. 20.51. Dzień będzie trwał 16 godz. i 23 minut; będzie jeszcze krótszy o 18 minut od najdłuższego dnia roku. Natomiast ostatniego czerwca, Słońce wzejdzie o godz. 4.27, a schowa się pod horyzontem o godz. 21.04 i dzień będzie niezauważalnie, ale już krótszy od najdłuższego dnia roku o 5 minuty.

     Aktywność magnetyczna Słońca w czerwcu będzie na średnim poziomie, jedynie znacznie podwyższona w drugiej dekadzie miesiąca, wtedy też możemy liczyć wieczorami na pojawienie się srebrzystych obłoków. Pamiętajmy, iż obserwacje plam na Słońcu prowadzimy wyłącznie przy zastosowaniu odpowiednich filtrów spektralnych, lub rzutowanego na ekran obrazu Słońca z lunety. Ponadto w czwartek 10.VI., wystąpi częściowe (blisko 10%, faza 0,19) zaćmienie Słońca, początek o godz. 11.52, maksimum o godz.12.50 i koniec o godz. 13.49.

     Księżyc powita Lato dochodząc do pełni. Zatem bardzo krótkie, ale bezksiężycowe noce, będziemy mieli w drugim tygodniu czerwca, a kolejność faz Księżyca będzie następująca: ostatnia kwadra 2.VI. o godz. 09.24, nów 10.VI. o godz. 12.53, pierwsza kwadra 18.VI. o godz. 05.54 i super pełnia 24.VI. o godz. 20.40. W apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 8.VI. o godz. 03, perygeum (najbliżej Ziemi) będzie to Super Księżyc 23.VI. o godz.11. Ponadto, możemy obserwować zbliżenie (ok. 3 stopnie) Księżyca do Marsa, wieczorem 13.VI.

Księżyc i Mars – 13 czerwca, 2021, godz. 21:00 ( zachodzące Słońce)
Jeśli chodzi o planety, to Merkurego znajdziemy w czerwcu od początku lata, nisko na porannym niebie, tuż przed wschodem Słońca. Najlepsze, ale trudne warunki do jego obserwacji, przypadną w pierwszym tygodniu lipca.

Wenus, pojawia się nam po zachodzie Słońca, jako Gwiazda Wieczorna, ale nisko nad horyzontem. Z upływem dni tego lata, będzie stopniowo coraz później znikać z nieboskłonu, praktycznie aż do końca tego roku.

     Mars, dostępny będzie do obserwacji wieczornych, goszcząc w gwiazdozbiorze Raka. Opuszczając konstelację Bliźniąt, jeszcze 2 czerwca, Mars zbliży się do Polluksa na 5 stopni. Natomiast 13.VI. o godz. 22, zbliży się doń Księżyc, na 3 stopnie.

Planety gazowe olbrzymy: Jowisz i Saturn goszczą w czerwcu na niebie w gwiazdozbiorze Koziorożca. Możemy je obserwować codziennie w drugiej połowie nocy, potem znikają w promieniach wschodzącego Słońca.

Uran gości w gwiazdozbiorze Barana, a widoczny jest nisko nad wschodnim horyzontem, krótko aż do świtu. Rano 7.VI., Księżyc zbliży się do tej planety na odległość 2 stopni.

Neptuna w Wodniku, można obserwować również na wschodnim niebie, w drugiej połowie nocy. Do tej planety 3.VI. po północy, zbliży się Księżyc na odległość 4 stopni. Aby jednak dostrzec te dwie ostatnie planety gołym okiem, trzeba mieć jednak sokoli wzrok.

Natomiast w dniach od 22.VI. do 2.VII., będzie możliwość zliczania meteorów z czerwcowego roju Bootydów (czyli wylatujących z gwiazdozbioru Wolarza). Maksimum ich aktywności przypada na 28.VI., a Księżyc po pełni, będzie skutecznie przeszkadzał w nocnych obserwacjach. Oby pogoda nam dopisywała. Zaś z drugiej strony, nasuwa się takie staropolskie przysłowie:

„Gdy końcem czerwca pogoda służy, wczasowicz tylko oczka mruży"

Wobec takich prognoz, życzę Państwu, u progu zbliżających się wakacji i nadchodzącego sezonu urlopowego, samych słonecznych i ciepłych dni, z jak najmniejszą ilością burz.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w majowe niebo 2021

„Bociek jest! Wiosna fest”

     To krótkie przysłowie, daje pewne złudne nadzieje demografom, a nam wiąże się raczej z ciepłą słoneczną pogodą, której jesteśmy spragnieni po tej zimie. Życzmy zatem sobie, nie tylko zapalonym obserwatorom, dużo bezchmurnego nieba, które przy coraz to krótszych nocach – szykuje nam przeróżne ciekawe niespodzianki. Słońce, aktualnie o małej aktywności magnetycznej, przejdzie 20 maja ze znaku Byka w znak Bliźniąt. Nadal mozolnie wznosi się po Ekliptyce, coraz to wyżej ponad Równik Niebieski – ale już wolniej niż w kwietniu – tak, że w ciągu tego miesiąca, w Łodzi, przybędzie dnia o 86 minut. W dniu 1 Maja, Słońce będzie „pracowało” przez 14 godzin i 55 minuty – wschodzi w Łodzi o 5:11, a zachodzi o 20:06. Natomiast ostatniego maja, dzień w Łodzi będzie trwał aż 16 godz. i 21 minuty, a będzie jeszcze krótszy od najdłuższego dnia w roku tylko o 20 minut. Po śnieżnej zimie, ciekawe jaką pogodę w drugiej dekadzie maja, zaserwują nam przysłowiowi "zimni ogrodnicy" (Pankracy, Serwacy i Bonifacy), nie wspominając chłodnej Zośki? Doczekamy, to z pewnością zobaczymy się nadal w maseczkach, ale już bez nauszników. .

     JObserwacje Słońca w minionych miesiącach, wskazują na jego bardzo małą aktywność magnetyczną, związaną z powolnym wychodzeniem naszej gwiazdy z minimum, w rozpoczynający się 25 cykl aktywności. Niska aktywność, manifestuje się małą liczbą plam, rozbłysków i wyrzutów plazmy z jego powierzchni w przestrzeń międzyplanetarną. W tej sytuacji, obserwatorom pozostaje tylko cierpliwie czekać na przebudzenie się jego aktywności magnetycznej, które skutkować będzie częstszym pojawianiem się zórz polarnych na Ziemi.

     Jeśli zaś chodzi o Księżyc, to na przełomie pierwszej i drugiej dekady miesiąca będziemy mieli dobre, choć krótkie noce obserwacyjne, bowiem kolejność faz Księżyca w maju jest następująca: ostatnia kwadra 3.V. o godz. 21.50, nów 11.V. o godz. 21.00, pierwsza kwadra 19.V. o godz. 21.13 i pełnia 26.V. o godz. 13.14. W tym też dniu, na nocnej półkuli wystąpi całkowite zaćmienie Księżyca, u nas niewidoczne. Obserwatorom: w obu Amerykach, Australii oraz mieszkańcom wysp na Pacyfiku, życzymy tej nocy, pogodnego nieba.

     Księżyc będzie najdalej od nas (w apogeum) 11.V. o godz. 23, a najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się 26.V. o godz. 03. W tym dniu Księżyc będzie w tzw. superpełni, bowiem jego tarcza osiągnie rozmiar ponad 33 minuty łuku. Zachęcam zatem wszystkich do jego obserwacji w ten Dzień Matki. Ponadto, w tym miesiącu Srebrny Glob zakryje planetę Wenus 12.V. o godz. 23, ale to zjawisko nie będzie u nas widoczne.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkurego możemy dostrzec na wieczornym niebie, przez cały miesiąc. Najlepszy czas na jego obserwacje to połowa maja, najlepiej wieczorem w imieniny Zofii, nisko na południowym zachodzie, gdy Słońce skryje się pod horyzont. Błyszcząca Wenus, widoczna będzie coraz wyżej na wieczornym niebie, począwszy od drugiej dekady maja, by końcem miesiąca zbliżyć się do Merkurego. Czerwonawego Marsa, obserwujemy na zachodnim niebie. Z początku maja przez 3, a pod koniec miesiąca, do 2 godzin po zachodzie Słońca, a gości on w Bliźniętach, zbliżając się systematycznie do Polluksa, zaś drugi z braci Kastor, będzie się im tylko przyglądał. Natomiast olbrzymy gazowe Jowisz i Saturn, wschodzą w maju po północy, a zatem będą nam dostępne do obserwacji dopiero w drugiej połowie nocy.

Uran, przebywa w gwiazdozbiorze Barana, a będzie go można dostrzec na godzinę przed wschodem Słońca, nisko na wschodnim niebie, ale dopiero pod koniec maja. Natomiast trzy godziny wcześniej niż Słońce, w gwiazdozbiorze Wodnika wschodzi Neptun. Obie te „poranne” planety dostrzeżemy, co najmniej, za pomocą lornetki.
     W pierwszej dekadzie maja promieniują jasne i szybkie meteory z roju Akwarydów. Meteory te, to pozostałość warkocza komety Halley’a. Radiant meteorów leży na równiku niebieskim, na granicy gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Pegaza. Maksimum jego aktywności przypada na 5/6 maja, a w ich obserwacjach po północy, będzie nam przeszkadzał Księżyc po ostatniej kwadrze.

     Warto wspomnieć, że 15 maja przypada Międzynarodowy Dzień Astronomii (wiosenny). To zmienne „święto astronomii”, obchodzone jest w sobotę, która wypada najbliżej pierwszej kwadry Księżyca, czyli jak sygnalizowane było wcześniej, aktualnie 19 maja.

     Ze zjawisk, które szczególnie polecałbym do obserwacji, oprócz wymienionych powyżej, to majowe wschody i zachody Słońca , które możemy podziwiać w czasie zalecanych spacerów, umilanych śpiewem ptaków. Nie zapominajmy ani przez chwilę, podczas tych przechadzek po Ziemi – zerkając w górę – o skomplikowanej rzeczywistości i nie zawsze bezchmurnym niebie, bowiem przypomnę tu Państwu - jednak na pocieszenie - staropolskie przysłowie:

„Kiedy mokry maj, będzie żytko niby gaj”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne.

W dniu 20.04.2021 podobnie, jak w latach ubiegłych przy współpracy z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii w Planetarium odbyło się Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne, na którym przedstawione zostały prace uczniów szkół ponadpodstawowych z województwa łódzkiego. Tegoroczne spotkanie z uwagi na pandemię przeprowadzono w formie zdalnej.
Uczestnicy zaprezentowali bardzo wyrównany, wysoki poziom, dlatego komisja miała spory problem z wyłonieniem zwycięzcy. W składzie tegorocznego jury konkursu oceniały następujące osoby: Przewodniczący Remigiusz Jabłoński (prezes łódzkiego oddziału PTMA), Katarzyna Janus (wicedyrektor CZP nr 1), Joanna Brząkała (nauczyciel Planetarium), Stanisław Węcław (nauczyciel Planetarium), dr Andrzej Wrzesień (Politechnika Łódzka).
Najwyżej oceniony został referat ucznia I Liceum Ogólnokształcącego w Radomsku Łukasza Kowalczyka „Radioastronomia i fale radiowe w Kosmosie”, którego opiekunem jest p. Beata Zając Turlejska. Na drugim miejscu uplasował się referat Bartosza Bieleckiego z I L.O w Sieradzu zatytułowany „Potwory Wszechświata”. Trzecie miejsce w konkursie zajął Paweł Dróżdż – drugoklasista I L.O. w Radomsku z referatem „Kosmiczne górnictwo – przyszłość pozyskiwania surowców naturalnych”. Łukasz Kowalczyk i Bartosz Bielecki będą reprezentować nasze województwo na Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomicznym, które odbędzie się w dniach 10-12 czerwca 2021.
Przewodniczący komisji podsumowując konkurs, wyraził uznanie, iż mimo pandemii, uczestnicy znaleźli czas, aby rozwijać astronomiczne zainteresowania oraz dzielić się przygotowanymi informacjami z innymi. Podziękował także opiekunom, którzy z pewnością motywowali i wspomagali swoich uczniów. Pani wicedyrektor Centrum Zajęć Pozaszkolnych, zwróciła uwagę, na różne sposoby prezentacji, co jest ważne z punktu odbiorcy. Życzyła dalszych sukcesów i kolejnych dobrych występów. Nagrody w konkursie ufundowali: Stowarzyszenie Rady Rodziców przy Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 oraz Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.

"Spojrzenie w kwietniowe niebo 2021"

„Kiedy w kwietniu słonko grzeje, wtedy nikt nie zubożeje”

     To przysłowie pięknie pasuje nie tylko na Prima Aprilis, ale wyraża przy okazji naszą nadzieję, na prawdziwą wiosenną i słoneczną aurę. Tęsknimy bardzo za takimi dniami, które powinny nam wynagrodzić tegoroczne wietrzne dni zimowe. Dlatego ogromnie pocieszającym będzie fakt, iż w tym miesiącu Słońce nadal systematycznie wznosi się coraz wyżej ponad Równik niebieski tak, że w ciągu kwietnia, w Łodzi, przybędzie dnia dokładnie o 111 minut. Łatwiej będzie się nam przyzwyczaić na dobre do czasu letniego, bowiem w środę 1.IV. Słońce wschodzi o godz. 6.15, a zachodzi o 19.16. Natomiast w ostatnim dniu miesiąca, wschód Słońca nastąpi już o 5.13, a zachód dopiero o 20.05, zatem ostatniego kwietnia, dzień będzie trwał 14 godzin i 51 minut; będzie już dłuższy od najkrótszego dnia roku aż o 7 godzin i 4 minut, ale jeszcze krótszy o 110 minuty od tego najdłuższego, czerwcowego dnia. .

     Jeśli spojrzymy do kart historii, to stwierdzimy iż 59 lat temu, w dniu 12 kwietnia 1961 roku, odbył się lot Jurija Gagarina po orbicie satelitarnej Ziemi, który odbił się szerokim echem na całym Świecie.

     Na niebie, przez cały miesiąc, będziemy notować raczej niską aktywność magnetyczną Słońca, bowiem nasza gwiazda znajduje się nadal w fazie minimum aktywności tzw. jedenastoletniego cyklu. Najczęściej liczba Wolfa, czyli ilość grup plam i pojedynczych plam na tarczy Słońca, wynosić będzie co najwyżej kilka, a najczęściej zero. W dniu 19 kwietnia o godz. 23.39, Słońce wstępuje w znak Byka. Ponadto, jak corocznie, 22 kwietnia będziemy obchodzi Światowy Dzień Ziemi – zatem patrząc w niebo, nie zapominajmy o naszej Błękitnej Planecie - Planecie specjalnej troski.

     Jeśli chodzi o Księżyc, to w ostatniej dekadzie miesiąca nie będzie nam przeszkadzał w nocnych obserwacjach nieba, bowiem kolejność faz Księżyca w kwietniu będzie następująca: pierwsza kwadra 1.IV. o godz. 12.21, pełnia 8.IV. o godz. 04.35, ostatnia kwadra 15.IV. o godz. 00.56, nów 23.IV. o godz. 04.26 i pierwsza kwadra 30.IV. o godz. 22.38. Ponieważ pełnia Księżyca w dniu 8.IV. będzie pierwszą wiosenną pełnią po 21.III., więc niedziela 12.IV. będzie Niedzielą Wielkanocną, zgodnie z przepisem ustanowionym na Soborze Nicejskim w 325 roku. Najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się Księżyc 7.IV. o godz. 20, a najdalej od Ziemi (w apogeum)

będzie 20.IV. o godz. 21. Ponadto Księżyc w swej wędrówce po nieboskłonie, zakryje planety karłowate: 14.IV. o północy Plutona, a 26.IV. o godz. 13 Westę. To drugie zjawisko, będzie u nas widoczne, przy użyciu lunety.
     Jeśli zaś chcemy obserwować planety, to Merkurego będzie można zobaczyć bardzo nisko nad horyzontem, na porannym niebie, przez dwie pierwsze dekady kwietnia, na niespełna godzinę przed wschodem Słońca , potem skryje się w jego promieniach, by pojawić się w połowie maja na wieczornym niebie. Wenus króluje niezagrożona przez cały miesiąc na wieczornym niebie tak, aby 28.IV. wieczorem, osiągnąć maksimum tegorocznego blasku. Polecam obserwatorom tę wieczorną ekspozycję Wenus. Czerwonawy Mars, i olbrzymy gazowe Jowisz i Saturn, wschodzą w kwietniu dopiero po północy, a zatem będą nam dostępne do obserwacji tylko w drugiej połowie nocy. .

     Planetę Uran możemy obserwować przez pierwsze trzy tygodnie kwietnia na wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Barana, potem skryje się w promieniach zorzy wieczornej. Neptun, przebywa w Wodniku, a możemy go obserwować przez lunetę rankiem, krótko przed świtem. W dniu 19.IV. zbliży się do tej planety Księżyc, na odległość 4 stopni. Wtedy niestety będzie już bardzo jasno.

Od 15 do 25 kwietnia promieniują meteory z roju kwietniowych Lirydów. Radiant meteorów leży w pobliżu Wegi, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Liry. Maksimum aktywności (do 30 przelotów na godzinę) przypada na noc 22/23 kwietnia. W tym roku warunki do ich obserwacji są bardzo dobre, Księżyc będzie w nowiu.
Oto tylko najważniejsze zjawiska na niebie, które polecałbym do obserwacji przy okazji wiosennych spacerów, oczywiście przy bezchmurnym niebie, czego wszystkim Państwu serdecznie życzę, jednocześnie przypomnijmy, nie tylko dla utrudzonych rolników, optymistyczne staropolskie przysłowie:

„Gdy w końcu kwietnia deszcz porosi, błogosławieństwo polom przynosi”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wyniki eliminacji ogólnopolskich

Komisja konkursowa zakończyła prace. To trudny czas z racji epidemii, ale doceniamy zaangażowanie i poświęcony czas, aby rozbudzać zainteresowania i poznawać zasady nie tylko zabawy, ale również i edukacji!
Wyniki eliminacji ogólnopolskich.
Do eliminacji ogólnopolskich zostało zgłoszonych 12 prac w kategorii Młodszy Konstruktor oraz 16 prac w kategorii Starszy Konstruktor.
Serdecznie dziękujemy wszystkim uczestnikom i opiekunom za trud włożony w przygotowanie prac.

     Relacja z Ogólnopolskiego Konkursu dla szkół podstawowych Zabawka Edukacyjna 2020/2021 - PDF

          WYNIKI

"Spojrzenie w marcowe niebo 2021"

„Marzec zielony, dorodne plony”

     powiada nam staropolskie przysłowie, a zatem nie tylko dla obserwacji astronomicznych życzmy sobie w tym miesiącu bezchmurnego nieba. Przy codziennych emocjach związanych z panującą pandemią oraz ze śnieżną i smogową zimą, czeka nas wreszcie upragniona Wiosna. Cieszymy się z faktu, że Słońce powoli, ale systematycznie, wznosi się po Ekliptyce coraz wyżej i wyżej, aby wreszcie przeciąć równik niebieski 20 marca o godz. 10.37, w punkcie równonocy wiosennej – zwanym punktem Barana. Słońce „przechodzi” wtedy z półkuli południowej nieba na północną, świeci dokładnie w zenicie na równiku. Rozpocznie się wówczas astronomiczna Wiosna, a na ten szczególny moment czekaliśmy z nieukrywaną tęsknotą. Ze względu zaś na zjawisko refrakcji atmosferycznej, zrównanie dnia z nocą wystąpi wcześniej, już 17 marca. W Łodzi i okolicy, w dniu 1 marca Słońce wschodzi o 6.25, a zachodzi o 17.22, zaś ostatniego marca wschodzi (już według czasu letniego) o 6.17, zachodzi o 19.14, wtedy dzień będzie trwał 12 godzin i 57 minuty. Zatem w marcu w łódzkim, przybędzie dokładnie 2 godziny! .

     Aktywność magnetyczna Słońca będzie raczej mała, chociaż mogą się pojawić niespodzianki ze strony naszej gwiazdy, która wkroczyła już na dobre w 25 cykl aktywności. Zaś w nocy z 27/28 marca, czeka nas - ponoć po raz ostatni - zmiana czasu z zimowego na czas letni, przy którym pozostaniemy już do końca roku. Zatem, powinniśmy przestawić zegarki o godzinę do przodu. Rano od tej pory, wstajemy o godzinę wcześniej, ale za to będziemy mieć dłuższe, jasne popołudnia, które można będzie wykorzystać chociażby na wiosenne spacery!

     Natomiast ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w drugiej dekadzie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca w marcu będzie następująca: ostatnia kwadra 6.III. o godz. 02.30, nów 13.III. o godz. 11.21, pierwsza już wiosenna kwadra 21.III. o godz. 15.40 i pierwsza wiosenna pełnia 28.III o godz. 20.48. Dlatego też w najbliższą niedzielę (4.IV.) będzie Wielkanoc. Najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się Księżyc dwukrotnie: 2.III. o godz. 06 i 30.III. o godz. 08, a najdalej od Ziemi (w apogeum) będzie 18.III. o godz. 06. Ponadto, 19.III. o godz. 19, Księżyc w swej wędrówce po niebie zimowym, zbliży się do Marsa na odległość poniżej 2 stopni. Oby tylko pogoda nam dopisała w tych obserwacjach.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkurego będzie można zaobserwować rankiem nisko nad południowo – wschodnim horyzontem, przez cały miesiąc, oczywiście przed wschodem Słońca . W dniu 6.III. Merkury będzie na niebie najdalej od Słońca (27 stopni) w tzw. elongacji zachodniej. Natomiast Wenus , przez cały marzec nie będzie widoczna, bowiem zażywa kąpieli słonecznych, a 26.III. będzie dokładnie po drugiej stronie Słońca . Pojawi się nam dopiero w drugiej połowie maja, na wieczornym niebie. Czerwonawego Marsa znajdziemy na wieczornym niebie, goszczącego w gwiazdozbiorze Byka z najjaśniejszą gwiazdą Aldebaranem, do której Mars w swej wędrówce po niebie, zbliży się 23.III. o północy. Natomiast gazowe olbrzymy Jowisza i Saturna , znajdziemy bardzo nisko na wschodnim niebie w gwiazdozbiorze Koziorożca. Obie planety będą stopniowo coraz to wcześniej poprzedzały wschód Słońca . Końcem marca będzie to około 2 godzin. Planety, które można zobaczyć przez lunetę to: Uran , dostępny będzie do obserwacji wieczorem w gwiazdozbiorze Barana, a Neptun , przebywający w gwiazdozbiorze Wodnika, pojawi się nam na porannym niebie dopiero końcem miesiąca, wyprzedzając nieco wschód Słońca.

     W tym miesiącu nie przewiduje się pojawienia jasnych komet, ani bogatych deszczy meteorów, chociaż 25 marca przypada maksimum mało aktywnego, rozciągłego roju (Wirginidy), promieniującego z okolicy „alfy” – czyli Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w Pannie. Księżyc po wiosennej pierwszej kwadrze będzie nam przeszkadzał w obserwacjach maksimum tego roju.

&Natomiast bliskość ciepłej, jak mam nadzieję Wiosny, niechaj nas zachęca do ostatnich, zimowych spacerów. Dodatkowo zaś, wypada tylko nam życzyć bezchmurnego nieba, a w marcu takie pogody często u nas występują. Zatem spoglądając wieczorem, w środku nocy lub wczesnym rankiem, w rozgwieżdżone niebo, przypomnijmy sobie, jeszcze jedno uaktualnione przysłowie:

„Byle do bez maseczkowej wiosny” dlatego wszystkim Państwu stosownej aury wiosennej, serdecznie życzę.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w lutowe niebo 2021

„Gdy luty z błyskawicami, prędka wiosna przed nami"

     Staropolskie przysłowie oddaje nasze głębokie nadzieje na wczesną wiosnę, chociaż z wieloletnich obserwacji wiemy, że trzeba się jednak przygotować na lutowe kaprysy aury. Natomiast możemy nieco precyzyjniej coś powiedzieć o „pogodzie kosmicznej”, czyli co nas czeka w tym miesiącu na firmamencie niebieskim. Z drugiej jednak strony, od samego tytułu „lutowe niebo” każdemu robi się zimno, a przysłowiowe ciarki przechodzą po plecach. W czasie pandemii pozostaje nam, na szczęście, optymistyczne spojrzenie na nieboskłon. W tym najchłodniejszym, a zarazem najkrótszym miesiącu roku, w Łodzi przybędzie dnia 1 godzinę i 41 minut. Przyznacie Państwo, że brzmi to bardzo optymistycznie. Słońce, chociaż jeszcze nadal przebywa na południowej półkuli nieba, to mimo wszystko systematycznie pnie się po Ekliptyce coraz wyżej i wyżej, przez co dnia nam znacząco przybywa. Zatem byle do astronomicznej Wiosny.

     Z początkiem tego miesiąca, Słońce w Łodzi wschodzi o godz. 7.19, a zachodzi o 16.31; czyli dzień będzie trwał 9 godzin i 12 minut. Natomiast ostatniego lutego, wschód Słońca nastąpi o godz. 6.28, a zachód o 17.21; zatem długość dnia wyniesie już 10 godzin i 53 minut; dzień będzie zatem dłuższy od najkrótszego grudniowego dnia roku o 3 godz. i 6 minut. Ponadto w czwartek, 18 lutego Słońce wstępuje w znak Ryb, które w tym miesiącu wykazywać będzie nieco podwyższoną aktywność magnetyczną w 25 cyklu. Dlatego, trzeba się liczyć z możliwością pojawienia dużej, aktywnej grupy plam na jego tarczy, lub też zjawiskiem nagłego wyrzutu plazmy w przestrzeń międzyplanetarną, szczególnie zaś w ostatniej dekadzie lutego. Będzie to zatem wdzięczny obiekt obserwacyjny w tym miesiącu.

     Ciemne, bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią na przełomie pierwszej i drugiej dekady miesiąca. Kolejność faz Księżyca będzie następująca: ostatnia kwadra 4.II. o godz. 18.37, nów 11.II. o godz. 20.06, pierwsza kwadra 19.II. o godz. 19.47 i pełnia 27.II. o godz. 09.17. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 3.II. o godz. 20, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 18.II. o godz. 11. Ponadto warto tu odnotować, iż Księżyc w swej wędrówce po nieboskłonie zbliży się 20.II. do Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w Byku, a 26.II. do Regulusa, najjaśniejszej gwiazdy w Lwie. Co ciekawsze, iż obie koniunkcje wystąpią w dobrym czasie obserwacyjnym, bo około godz. 21.

Jeśli chodzi o planety, to Merkury kryje się w promieniach Słońca i będzie go można dostrzec dopiero w drugiej połowie miesiąca, nisko na porannym niebie.

     Wenus, również zażywa kąpieli w promieniach Słońca, by nam się pojawić dopiero w połowie maja na wieczornym niebie. Natomiast czerwonawy Mars widoczny będzie przez cały miesiąc na zachodnim niebie, w pierwszej połowie nocy, goszcząc w gwiazdozbiorze Byka. Jowisza wraz z jego gromadką księżyców, oraz Saturna z pierścieniami, będzie można obserwować na porannym niebie dopiero od połowy miesiąca. Pod koniec lutego, obie planety będą poprzedzać wschód Słońca, wespół z Merkurym, prawie o godzinę. Zaś wieczorem, nad południowo-zachodnim horyzontem, w gwiazdozbiorze Barana, możemy dostrzec przez lunetę planetę Uran. Neptun goszczący w Wodniku, już w połowie lutego zniknie w promieniach zachodzącego Słońca, aby pojawić się nam na porannym niebie, ale dopiero końcem marca.

     Warto też pamiętać, jak przystało nie tylko na miłośników astronomii, iż w piątek 19 lutego, przypada 548 rocznica urodzin Mikołaja Kopernika. Tego dnia przypada również 98 rocznica założenia Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.

     W tym miesiącu nie „przewiduje się” bogatych deszczy meteorów, chociaż 24 lutego przypada maksimum mało aktywnego roju, promieniującego z okolicy „delty” w gwiazdozbiorze Lwa. Księżyc podążający wtedy do pełni, będzie nam w tym czasie przeszkadzał w nocnych obserwacjach. Jak z powyższego opisu nieba widać, luty – choć krótki – to będzie dość interesujący dla miłośników obserwacji nieba.

     Dysponując zaś wolną chwilą, zachęcam gorąco Państwa do wieczornych lub wczesno porannych spacerów, a przy okazji środy popielcowej 17 lutego, spójrzmy w niebo, pamiętając jednocześnie o staropolskim przysłowiu:

„Czasem luty tak się zlituje, że człek na bosaka w pole wędruje"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wojewódzki konkurs astronomiczny!

Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi, Filia nr 3 Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne, przy współpracy z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii - oddział w Łodzi, organizuje w roku szkolnym 2020/2021 wojewódzki konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki dla młodzieży ze szkół średnich oraz ostatniej klasy szkoły podstawowej.
Najlepsze prace prezentowane będą w czasie Wojewódzkiego Młodzieżowego Seminarium Astronomiczno-Astronautycznego, które odbędzie się 20 kwietnia 2021 roku (na chwilę obecną zdalnie).
Laureaci tegoż seminarium, wezmą udział w Finale - XLVII Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomiczno-Astronautycznym w Grudziądzu, które odbędzie się w dniach 10-12 czerwca 2021 r. Ze względu na COVID-19, również odbędzie się ono w sposób zdalny.

Prace na konkurs należy nadsyłać do 8 kwietnia 2021 roku na adres
konkurs.astro@planetarium.org.pl

                          Więcej na temat konkursu
     Regulamin Konkursu
    Więcej o OMSA – Grudziądz

Zachęcamy do udział!

Spojrzenie w styczniowe niebo 2021

"Gdy w styczniu wilgotno i mglisto, to wiosna mokra i w lecie dżdżysto"

     Bez względu na przysłowiową pogodę, w tym pandemicznym czasie, lepiej gdyby było na opak, bowiem czekają nas w tym miesiącu na niebie i Ziemi zjawiska okresowe i niespodziewane. Tych drugich, najciekawszych, związanych najczęściej ze zmienną aktywnością Słońca, nie można precyzyjnie przewidzieć, ale odczuwamy to przez globalne zmiany, nie tylko z resztą klimatu.

     Nasza Ziemia , już 2 stycznia o godz. 15, w swym rocznym ruchu po orbicie, będzie najbliżej naszej gwiazdy, czyli w peryhelium, w odległości niewiele ponad 147 mln km od Słońca . Jest to dla nas, mieszkańców północnej półkuli, niezmiernie pocieszający fakt, ponieważ coraz szybciej będzie się nam dzień wydłużał. Rzeczywiście, bowiem w styczniu w Łodzi , dnia przybędzie już o 73 minuty .

     W Nowy Rok, Słońce wzejdzie o godz. 07.48, a zajdzie o 15.42. Natomiast ostatniego stycznia, wschód Słońca nastąpi o godz. 07.22, a zachód o 16.28, zatem wtedy dzień będzie trwał 9 godz. i 5 minut, będzie już dłuższy od najkrótszego dnia w roku o 78 minuty.

Ponadto na pocieszenie Państwa, muszę tu przypomnieć, że kalendarzowa Zima na naszej półkuli jest najkrótszą porą roku. Trwa bowiem tylko, lub aż 89 – czasami śnieżnych i mroźnych – dni. Ponadto, już w środę, 20 stycznia Słońce w ruchu rocznym po Ekliptyce, opuszcza znak Koziorożca i wstępuje w znak Wodnika.

     W ciągu stycznia obserwując Słońce , a dysponując do tego odpowiednimi przyrządami, spostrzeżemy jego niską, a czasami narastającą sporadyczną aktywność jak np.: plamy, rozbłyski, protuberancje, czy też wyrzuty plazmy w przestrzeń międzyplanetarną, bowiem aktywność magnetyczna Słońca nareszcie jest w fazie stopniowego wzrostu, związanego z 25 cyklem jego witalności.

     Ciemne, bezksiężycowe długie noce, dogodne dla astronomicznych obserwacji, będziemy mieli w drugiej dekadzie stycznia, bowiem kolejność faz Księżyca będzie następująca: ostatnia kwadra 6.I. o godz. 10.37, nów 13.I. o godz. 06.00, pierwsza kwadra 20.I. o godz. 22.02 i pełnia 28.I. o godz. 20.16. Księżyc w perygeum (najbliżej Ziemi ) znajdzie się 9.I. o godz.17, a w apogeum (najdalej od Ziemi ) będzie 21.I. o godz.14. W tej styczniowej wędrówce po nieboskłonie, nasz naturalny satelita zbliży się, w różnych dniach i nocach miesiąca, na parę stopni do: Wenus, Jowisza, Merkurego, Neptuna i Urana , ale te zjawiska nie będą akurat optymalnie u nas widoczne.

Księżyc oświetlony w przybliżeniu 5% a 7 stopni od niego na porannym niebie Wenus
     Jeśli chodzi o planety, to w styczniu, Merkurego dostrzeżemy po zachodzie Słońca , dopiero od drugiego tygodniu miesiąca, nisko nad południowo-zachodnim horyzontem. W dniu 24.II. będzie najdalej (19 stopni) na wschód od Słońca , w tzw. elongacji. Natomiast Wenus , jako Gwiazda Poranna, dominuje nisko na wschodnim niebie przez cały miesiąc, prawie aż do połowy lutego, poprzedzając coraz to krócej wschód Słońca . Czerwonawy Mars , widoczny będzie na wieczornym, południowo-zachodnim niebie, goszcząc w noc sylwestrową i noworoczną w gwiazdozbiorze Ryb. Następnie w swej wędrówce po niebie, do końca miesiąca będzie defilował na tle gwiazdozbioru Barana. Natomiast Jowisza , z gromadką czterech satelitów galileuszowych, oraz Saturna z dobrze widocznymi pierścieniami już przez lornetkę, a przebywających nadal po grudniowej koniunkcji blisko siebie w gwiazdozbiorze Koziorożca, będziemy mogli obserwować na wieczornym niebie tylko w pierwszej dekadzie miesiąca. Potem skryją się w promieniach słonecznych, by pojawić się w połowie lutego, ale na porannym niebie. Wieczorem, w pierwszej połowie nocy, można obserwować, najlepiej przy pomocy lunety, planetę Uran i Neptuna . Ten pierwszy gości w gwiazdozbiorze Barana, natomiast Neptun znajduje się na niebie w Wodniku.

     Jeśli zaś chodzi o meteory, to w tym miesiącu promieniują Kwadrantydy, w dniach od 1 do 7, z maksimum 3/4 stycznia. Radiant meteorów leży (dla nas prawie w zenicie) w gwiazdozbiorze Smoka. Można oczekiwać około 90 „spadających gwiazd” na godzinę, a obserwacjom nocnym będzie trochę przeszkadzał Księżyc , w ostatniej kwadrze.

     Dysponując zaś wieczorem lub wczesnym rankiem wolną chwilą, nie bacząc na chłód, a może i mróz, spójrzmy w bezchmurne niebo, z najpiękniejszym gwiazdozbiorem zimowego firmamentu Orionem, pamiętając o staropolskim przysłowiu, które przypomina czego nam ostatnio brakuje:

„Kiedy w styczniu susza, wszystko się na wiosnę rusza”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w grudniowe niebo"

"Grudzień ziemię grudzi, a izdebki studzi"

     Zobaczymy czy to przysłowie szybko się sprawdzi w tym pandemicznym roku, bowiem po dość kapryśnej jesiennej pogodzie, rozpocznie się astronomiczna Zima już w poniedziałek 21.XII. o godz. 11.02. Wtedy to Słońce przejdzie ze znaku Strzelca w znak Koziorożca. Zanim jednak ten fakt nastąpi, to w pierwszych dwóch dekadach miesiąca, długość dnia jeszcze się skraca, ale już od Bożego Narodzenia dnia przybywa. Do 17 grudnia w Łodzi, ubędzie dnia "tylko" o 20 minut; z 8 godz. 7 minut na początku miesiąca, do 7 godzin i 47 minut w dniu 17.XII. Potem - jak to się potocznie mówi - długość dnia przez 9 dni stoi w mierze (są tylko sekundowe zmiany długości dnia, praktycznie niezauważalne), a już na koniec miesiąca przybędzie dnia o 5 minut. W szczególności słuszne jest przysłowie, że "Święta Łuca - dnia przyrzuca". Imieniny Łucji wypadają 13 grudnia i praktycznie tylko do tej daty ubywa dnia po południu, wtedy też przypada najwcześniejszy zachód w centralnej Polsce (godz. 15.31).

     Te nierównomierności (ubytek dnia rano, a przyrost po południu) wynikają z faktu, że Ziemia obiega Słońce po orbicie eliptycznej, poruszając się z niejednostajną prędkością (nieco ponad 30 km/sek.). Natomiast my, ze względów czysto praktycznych, posługujemy się czasem średnim słonecznym - upływającym równomiernie, a nie czasem słonecznym prawdziwym - upływającym nierównomiernie. W astronomii, te dwa czasy można przeliczyć, z jednego na drugi, poprzez tzw. równanie czasu. Natomiast dla porządku podam Państwu, że w dniu 1 grudnia Słońce wschodzi w Łodzi o godz. 7.27, a zachodzi o 15.35. Natomiast w sylwestrowy dzień, wschód Słońca nastąpi o godz. 7.49, a zachód o godz. 15.42. Na pocieszenie trzeba jednak dodać, że rozpoczynająca się na naszej półkuli astronomiczna Zima, jest najkrótszą porą roku. Trwa ona aż 89 dni! Nasze Lato zaś jest nieomal o 5 dni od niej dłuższe. Ta różnica długości pór roku, spowodowana jest wspomnianym powyżej kształtem okołosłonecznej orbity ziemskiej. Mimo wszystko zawsze nam się wydaje, że Lato mija zbyt szybko. Poza tym, w dniu 2 stycznia o godz. 15, Ziemia w swym ruchu rocznym po Ekliptyce znajdzie się w peryhelium, czyli najbliżej Słońca, w odległości około 147 mln km.

     W tym miesiącu aktywność magnetyczna Słońca będzie na niskim poziomie, bowiem rzadko pojawią się nowe plamy na jego tarczy, należące już do 25 cyklu aktywności. Dysponując odpowiednimi przyrządami, będzie można dostrzec w fotosferze Słońca nieliczną grupę plam, na dużych szerokościach heliograficznych. Szczegóły znajdziemy na: www.SpaceWeather.com Natomiast ciemne i długie, prawie bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w połowie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca będzie następująca: ostatnia kwadra 8.XIII. o godz. 01.37, nów 14.XII. o godz. 17.17, pierwsza kwadra 22.XII. o godz. 00.41 i pełnia 30.XII. o godz. 04.28. W perygeum (najbliżej Ziemi) będzie Księżyc 12.XII. o godz. 22, a w apogeum (najdalej od Ziemi) znajdzie się 24.XII. o godz.18. Ponadto, Księżyc 7.XII. o godz. 23 zakryje Westę, a 12.XII. o godz.22 Wenus. Tylko to pierwsze zjawisko można będzie u nas obserwować nisko nad horyzontem, w godzinę po wschodzie Księżyca, który podążał będzie do ostatniej kwadry. Ponadto dojdzie do wieczornych koniunkcji Księżyca z Jowiszem i Saturnem w dniu 17.XII. oraz z Marsem w dniu 23.XII.

     Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego nie będzie można obserwować w tym miesiącu, bo kryje się w promieniach Słońca . Po Nowym Roku pojawi się nam na wieczornym niebie. Natomiast Wenus jako Gwiazda Poranna, widoczna będzie na godzinę przed wschodem Słońca . Czerwonawego Marsa , po okresie największego zbliżenia się do Ziemi, dostrzeżemy w pierwszej połowie nocy, na tle gwiazdozbioru Ryb. Gazowe olbrzymy, Jowisz i Saturn będą widoczne na wieczornym niebie, coraz niżej nad zachodnim horyzontem. Obie planety, widoczne na tle gwiazdozbioru Koziorożca, systematycznie zbliżają się do siebie, a wieczorem w dniu 21.XII. będą w odległości zaledwie 0.1 stopnia .

     Polecam szczególnie obserwacje koniunkcji tych planet. Planetę Uran , można próbować obserwować już przed północą nad południowo - wschodnim horyzontem w gwiazdozbiorze Barana, zaś Neptun goszczący w gwiazdozbiorze Wodnika, dostępny jest do obserwacji w pierwszej połowie nocy.

     W tym miesiącu promieniują - z bardziej znanych - dwa roje meteorów: Geminidy i Ursydy. Te pierwsze mają radiant w gwiazdozbiorze Bliźniąt, a maksimum ich aktywności (60 do 90 "spadających gwiazd" na godzinę) przypada na 14 grudnia. W obserwacjach nie będzie nam przeszkadzał Księżyc w nowiu. Natomiast radiant Ursydów leży wysoko na niebie, w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy i jego maksimum aktywności przypada na pierwszą noc tegorocznej Zimy. Rój ten jest słabszy od poprzedniego (5-20 przelotów/godz.). Warunki do ich obserwacji wieczornych będą nieco gorsze, bowiem Księżyc będzie bliski pierwszej kwadry.

     Ze zjawisk, które bym szczególnie polecał do obejrzenia na niebie, oprócz planet i rojów meteorów, to pojawienie się w Wigilię tzw. pierwszej gwiazdki na wieczornym niebie. Największe szanse aby nią być, będzie miał na wschodnim niebie Syriusz , a na zachodnim połączone "siły" Jowisza i Saturna . Będzie to znak, że czas już zasiąść do rodzinnego stołu i łamiąc się tradycyjnie opłatkiem, złożyć sobie wzajemnie serdeczne i optymistyczne życzenia, aby w czasach pandemii doczekać w zdrowiu Nowego 2021 Roku. Pamiętajmy przy tym o staropolskim przysłowiu:

„Mroźny grudzień , dużo śniegu, roczek żyzny niesie w biegu”

     Dysponując zaś wolną chwilą, w ostatnią grudniową noc 2020 roku, spójrzmy w niebo, bowiem w łódzkim, w sylwestrową noc o północy góruje - czyli przechodzi przez południk - najjaśniejsza gwiazda na niebie Syriusz, z konstelacji Psa Wielkiego, a zatem byle do upragnionej Wiosny - czego Państwu serdecznie życzymy, u progu nadchodzącego Nowego 2021 Roku. Dla obserwujących przyrodę, a szczególnie dla grających w Totolotka, mamy poufną wiadomość: w nadchodzącym 2021 roku, prawdopodobnie, najczęściej losowanymi liczbami będą: 1, 43 i 47.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w listopadowe niebo"

Spojrzenie w listopadowe niebo

     Wieloletnia praktyka obserwacyjna pokazuje nam, iż częste jesienne zachmurzenia uniemożliwiają podziwianie nocnego nieba pełnego gwiazd, ale za to w dzień, interesować nas będzie przede wszystkim Słońce, które jak zwykle nie próżnuje. Jego deklinacja systematycznie maleje, a w związku z tym długość dnia, na półkuli północnej, stale się skraca, zaś na południowej wydłuża, bowiem tam teraz mają upragnioną wiosnę. W listopadzie, w Łodzi ubędzie dnia "tylko" o 86 minut; z 9 godz. 34 minut w pierwszym dniu, do 8 godz. 9 minut ostatniego dnia miesiąca. W dniu Wszystkich Świętych, Słońce wschodzi o godz. 6.38 a zachodzi o godz. 16.13. Natomiast ostatniego listopada, wschód Słońca nastąpi już o godz. 7.26, zaś zachód o 15.35. W praktyce, wiemy to na podstawie wieloletnich obserwacji, że najczęściej Słońce, wynurza się z listopadowych mgieł dopiero południową porą. Natomiast z całą pewnością, w niedzielę 22.XI. o godz. 3.26, "przejdzie" ze znaku Skorpiona w znak Strzelca. Ponadto, przez cały miesiąc, aktywność magnetyczna Słońca będzie nadal na niskim poziomie, co manifestować się będzie m. innymi, brakiem plam na jego powierzchni, a obserwatorzy i heliofizycy z pewnym niepokojem czekają na jego przebudzenie, oby nie gwałtowne, w 25 cyklu aktywności.

     Natomiast ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią w połowie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca będzie następująca: ostatnia kwadra 8.XI. o godz. 14.46, nów 15.XI. o godz. 06.07, pierwsza kwadra 22.XI. o godz. 05.45 i pełnia 30.XI. o godz. 10.30. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 14.XI. o godz. 13, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 27.XI. o godz. 01. Warto tu zaznaczyć, że 30.XI. wystąpi półcieniowe zaćmienie Księżyca, u nas niewidoczne.

     Jeśli chodzi o planety, to Merkury widoczny będzie przez cały miesiąc nisko na porannym niebie. W dniu 10.XI. planeta będzie w największej elongacji zachodniej (19 stopni), czyli odległości kątowej od Słońca, a już w połowie listopada będą najlepsze warunki do jej obserwacji, o ile tylko mgły nam na to pozwolą. Wenus jako Jutrzenkę, dostrzeżemy na wschodnim niebie, znacznie powyżej Merkurego, na dobrą godzinę przed wschodem Słońca. Nad ranem 13.XI. do tych dwóch w/w planet i Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w konstelacji Panny, zbliży się romantyczny rogalik Księżyca, dwa dni przed nowiem.

Warto będzie poświęcić trochę czasu na obserwacje tych koniunkcji. Natomiast czerwonawego Marsa po opozycji 13.X., możemy obserwować praktycznie przez całą noc, który gości w gwiazdozbiorze Ryb. Późnym wieczorem, około godz. 21, do planety zbliży się Księżyc na odległość 5 stopni. Gazowego olbrzyma, Jowisza z gromadką czterech galileuszowych księżyców, można będzie obserwować na zachodnim niebie, w gwiazdozbiorze Strzelca. Również Saturna z pięknymi pierścieniami, dostrzeżemy wieczorem w gwiazdozbiorze Strzelca na zachodnim niebie, lecz nieco tylko wyżej niż Jowisza. Do obu w/w planet, zbliży się wczesnym popołudniem 19.XI. Księżyc, podążający do pierwszej kwadry. Warto chociaż spojrzeć okiem na te estetyczne koniunkcje. Planeta Uran, po opozycji 31.X., a przebywająca w gwiazdozbiorze Barana, dostępna będzie do obserwacji teleskopowych od wczesnych godzin wieczornych, przez całą noc. Zaś Neptuna w Wodniku, możemy obserwować przez lunetkę, w pierwszej połowie nocy, na południowo-zachodniej części naszego nieba.

     W listopadzie promieniują dwa silne roje meteorów: Taurydy i Leonidy. Taurydy mają podwójny radiant (południowy - S i północny - N) w gwiazdozbiorze Byka. Maksimum ich aktywności przypada na 6.XI. (S) i 12.XI. (N). Ten rój meteorów, to pozostałość po warkoczu krótkookresowej komety Enckego, która swego czasu rozpadła się na dwie części. Obserwuje się przeciętnie z tego roju, od 10 do 15 "spadających gwiazd" na godzinę. Stosunkowo często, występują też jasne bolidy, wybiegające z obszaru nieba w pobliżu gromad gwiazd: Plejad i Hiad. W tym roku, obserwacjom wieczornym obu rojów nie będzie przeszkadzał Księżyc będący przed i po ostatniej kwadrze. Leonidy zaś, promieniują z konstelacji Lwa, od 10 do 23 listopada (do 20 przelotów na godzinę), z maksimum 17.XI. i 18.XI. nad ranem. Rój ten związany jest z pozostałością po warkoczu komety Tempel-Tuttle. Warunki obserwacyjne maksimum tego roju też będą dobre, bowiem Księżyc będzie po nowiu, widoczny tylko na niebie wieczornym. Dysponując zaś wolną chwilą, mimo wszystko spójrzmy w niebo, najczęściej spowite listopadowymi mgłami i chmurami, o czym dobitnie świadczy optymistyczne staropolskie przysłowie:

"Tej naszej Jesieni, świat się jednak kolorami mieni"

     Zatem u progu grudnia i zbliżającej się - jak to się mówi - milowymi krokami zimy, pogodnego nieba wszystkim Państwu gorąco życzymy.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w październikowe niebo"

"Przyszła jesień , ręce w kieszeń"

     Przysłowie to prognozuje nam chłodną lecz pogodną Złotą Polską Jesień, której piękno wszyscy rokrocznie doceniamy i wykorzystujemy, a z Zimą będziemy musieli sobie jakoś poradzić. Oczywiście cieszymy się z faktu, że Słońce nie próżnuje, chociaż niestety, jego deklinacja z dnia na dzień maleje, a w związku z tym długość dnia, u nas na półkuli północnej, stale się skraca, z czym musimy się niestety pogodzić i do tego przyzwyczaić. W Łodzi ubędzie dnia niemal 2 godziny (115 minut); z 11 godz. 34 minut na początku października, do 9 godz. 38 minut na końcu miesiąca. Słońce, w czwartek 1 października, wschodzi o godz. 6.44 a zachodzi o 18.18; natomiast w ostatnim dniu miesiąca, wzejdzie o 6.36 a schowa się pod horyzontem już o godz. 16.15. Wprost nie do wiary, ale ten dzień będzie jeszcze dłuższy od najkrótszego dnia roku o 111 minut! Ponadto Słońce w dniu 23 października o godz. 07.50, przejdzie ze znaku Wagi w znak Skorpiona (czyli Niedźwiadka).

     W tym miesiącu nadal spodziewamy się małej aktywności magnetycznej Słońca (plamy, rozbłyski, protuberancje), związanej z nielicznymi centrami aktywności w jego fotosferze. Nasza gwiazda, jest w minimum swej aktywności i nie może się przebudzić, lecz mimo tego często szykuje jakieś niespodzianki, którymi może nas zadziwić lub nawet zaskoczyć, dlatego też warto i należy prowadzić bezpieczne obserwacje Słońca.

    Uwaga! W nocy z 24/25 października (z soboty na niedzielę) śpimy rano o godzinę dłużej, przechodzimy bowiem na czas zimowy (środkowo-europejski), czyli cofamy dotychczasowe wskazania zegarów o godzinę. Oficjalnie, należy to uczynić w nocy o godz. 03, w niedzielę 25.X. (dotyczy to w szczególności kolejnictwa i lotnictwa). Praktycznie zaś, najlepiej cofnąć wskazania zegarów o godzinę, jeszcze przed ułożeniem się do snu.

    Ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w połowie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca jest następująca: pełnia 1.X. o godz. 23.05, ostatnia kwadra 10.X, o godz. 02.40, nów 16.X. o godz. 21.31, pierwsza kwadra 23.X. o godz. 15.23 i znów pełnia 31.X. o godz. 15.49. W apogeum (najdalej od Ziemi ) znajdzie się Księżyc 3.X. o godz. 19 i 30.X. o godz. 20, a w perygeum (najbliżej Ziemi ) będzie 18.X. o godz. 02.

     Ponadto, Księżyc, "spacerując" po październikowym niebie, przewędruje w pobliżu planet: Marsa (3.X. o godz. 6. Mars 1o nad Księżycem i 29.X. o godz. 17), Wenus (14.X. o godz. 4), Merkurego (17.X. o godz. 20) Jowisza (22.X. o godz. 18) i Saturna (23.X. o godz. 6). Ponadto zbliży się do jasnych gwiazd: Aldebarana (6.X. o godz. 21.30) i do Regulusa (13.X. o godz. 5).

    Oj, będzie co obserwować! Na naszym jesiennym niebie, z wieczora, dostrzeżemy w kolejności gwiazdozbiory: Pegaza, Andromedy, Perseusza, Byka, a po północy pojawią się nam na wschodzie, konstelacje Bliźniąt i Oriona.

     Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego można będzie szukać nisko na zachodnim niebie, do połowy miesiąca, potem skryje się w promieniach Słońca. Na wschodnim niebie znajdziemy Wenus, która na dobre 2 godziny poprzedza wschód naszej gwiazdy. Marsa, goszczącego w gwiazdozbiorze Ryb, możemy obserwować przez całą noc, bowiem 13/14.X. będzie w opozycji do Słońca, a ponadto w odległości zaledwie 63 mln km od Ziemi. Jowisza można będzie jeszcze obserwować z wieczora, nisko na zachodnim niebie. Podobnie, ale nieco wyżej, dostrzeżemy Saturna, które to obie planety, gazowe olbrzymy, przebywają w gwiazdozbiorze Strzelca. Uran gości w gwiazdozbiorze Byka, a ponieważ 31.X. będzie w opozycji do Słońca, zatem możemy go obserwować przez całą noc. Natomiast Neptun po opozycji (11.IX.), przebywa w gwiazdozbiorze Wodnika i widoczny jest przez teleskop od wieczora, przez większą część nocy.

     Już od 2 października, aż do 7 listopada, promieniują szybkie meteory z roju Orionidów, które wchodzą w górne warstwy atmosfery ziemskiej z prędkościami nieco ponad 60 km/sek. Maksimum roju przypada na 21.X., możemy wtedy oczekiwać 25 "spadających gwiazd" na godzinę. Radiant meteorów leży na granicy gwiazdozbiorów Oriona i Bliźniąt (południowo-wschodnia część nieba). Warunki obserwacji ich maksimum, będą dobre w tym roku, ponieważ Księżyc będzie przed pierwsza kwadrą i zachodzi o godz. 21. Natomiast od 6 do 10 października (maksimum 7/8.X.), promieniują powolne meteory Drakonidy, czyli ich radiant leży w gwiazdozbiorze Smoka. Warunki do ich nocnych obserwacji nie będą łatwe, bo Księżyc będzie 2 dni przed ostatnią kwadrą, wschodząc już o godz. 21.

     Natomiast dla wzbudzenia nie tylko obserwacyjnych refleksji, po tegorocznej wakacyjnej, pandemicznej pogodzie, odwołamy się do sprawdzonego po wielokroć w praktyce przysłowia:

"Gdy październik ze śniegiem przybieży, to na wiosnę śnieg długo poleży"

     Zainteresowanych - tym co można zobaczyć na niebie, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat, który organizowany jest w II piątek miesiąca w Planetarium przy ul. Pomorskiej. Spotkanie zgodnie z grafikiem odbędzie się 9 października o godz. 18:00. Wstęp wolny.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie na wrześniowe niebo 2020

"Gdy wrzesień z pogodą zaczyna, zwykle przez miesiąc pogoda trzyma"

     To przysłowie budzi w nas nadzieję, iż po kapryśnym lecie, czekać nas będzie czas pięknej, stabilnej i prawdziwie jesiennej pogody. Wrzesień, poza wydarzeniami historycznymi, związany jest z powrotem dzieci i młodzieży do pandemicznie zreformowanych szkół, zaś na niebie, to okres równowagi między długością dnia i nocy. Te ostatnie, są już coraz dłuższe i często bezchmurne, co sprzyja obserwacjom astronomicznym. Parę ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na wrześniowym niebie, a wszystko zależeć będzie od naszych możliwości obserwacyjnych. Postarajmy się w tym celu wykorzystać, z dala od miejskich świateł, wolny wieczór, aby chociaż przez chwilę spojrzeć w rozgwieżdżone niebo, by podziwiać nawet gołym okiem Drogę Mleczną, rozciągającą się przez cały nieboskłon, od północnego do południowego horyzontu.

     Korzystaliśmy, na ile to było tylko możliwe, z uroków tegorocznego lata, a tymczasem - ani nie spostrzegliśmy się kiedy - Słońce w swej wędrówce po Ekliptyce systematycznie podążało ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja - czyli wysokość nad równikiem - malała, a w związku z tym, dni stawały się nieubłaganie coraz to krótsze. Po południu, 22 września o godz. 15.31, Słońce znajdzie się na równiku niebieskim - w punkcie Wagi - po czym "przejdzie" z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się astronomiczna Jesień.

    Niezależnie od tego faktu, w Łodzi w dniu 1 września, Słońce wschodzi o godz. 5.55 a zachodzi o godz. 19.27, natomiast 30 września, wschodzi o godz. 6.42 a zachodzi o 18.20, zatem w ciągu tego miesiąca ubędzie nam dnia w łódzkim blisko 2 godziny (114minut). Skutkiem istnienia zjawiska refrakcji w atmosferze ziemskiej - wszystkie obiekty na niebie widzimy wyżej niż są one w rzeczywistości, zatem faktyczne zrównanie długości dnia z nocą będzie dopiero 25 września.

    Jeśli chodzi o stan aktywności magnetycznej naszej gwiazdy, to w tym miesiącu, podobnie jak to było w wakacje, należy się spodziewać braku, lub ewentualnie bardzo małej ilości plam, pochodni, czy protuberancji, na tarczy naszej gwiazdy. Słońce bowiem znajduje się bowiem w stanie minimalnej aktywności, między 24 a 25 cyklem jedenastoletniej aktywności.

    Natomiast ciemne, prawie bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią w trzecim tygodniu września, bowiem Księżyc rozpocznie ten miesiąc podążając do pełni, która przypadnie w dniu 2.IX. o godz. 07.22, ostatnia kwadra 10.IX. o godz. 11.26, nów 17.IX. o godz. 13.00 i pierwsza kwadra 24.IX. o godz. 03.55. Księżyc znajdzie się w apogeum (najdalej od Ziemi) 6.IX. o godz. 08, a w perygeum (najbliżej nas) będzie 18.IX. o godz. 16. Natomiast 6.IX. Księżyc zakryje Marsa, u nas nad ranem, widoczne będzie tylko ich wzajemne ścisłe zbliżenie na niebie, liczone w minutach łuku.

    Ponadto Księżyc zbliży się, ale na nieco większe odległości, liczone w stopniach do: Wenus - 14.IX. nad ranem, do Jowisza 25.IX. nad ranem, a wieczorem tegoż dnia do Saturna. Będzie zatem co obserwować, byle nam się odpowiednia pogoda trafiła.
    Jeśli chodzi o planety, to Merkurego można będzie obserwować bardzo nisko nad zachodnim horyzontem nieba, przez cały wrzesień. Natomiast Wenus pełni rolę Jutrzenki i poprzedza wschód Słońca o dobre dwie i pół godziny.

Mars i Księżyc na tle konstelacji Ryb, 06.09.2020 godz. 5:00. Widok nieba południowo-zachodniego. Księżyc na wysokości około 40 stopni nad horyzontem, a zaledwie 1 stopień wyżej Mars.
     Mars gości w gwiazdozbiorze Ryb, gdzie przygotowuje się do opozycji ze Słońcem, która będzie 13 października, zatem widoczny jest teraz na wschodnim niebie od późnych godzin wieczornych. Natomiast w gwiazdozbiorze Strzelca, możemy obserwować na wieczornym niebie Jowisza, ze swoją wspaniałą gromadką galileuszowych księżyców. Za nim, dzielnie kroczy na niebie Saturn, przystrojony w pierścienie z satelitą Tytanem, co możemy podziwiać już przez niewielką lunetę, który również gości w Strzelcu. Polecam szczególnie obserwacje zbliżeń Księżyca do tych gazowych planet w dniu 25.IX., rano do Jowisza, a wieczorem do Saturna. Uran będzie widoczny od północy w gwiazdozbiorze Byka, bowiem dopiero w dniu 31.X. będzie w opozycji do Słońca. Natomiast w gwiazdozbiorze Wodnika, przez całą noc można obserwować Neptuna, który 11.IX. będzie w opozycji do Słońca, ale do jego obserwacji trzeba się już posłużyć chociażby małą lunetką. Jego dostrzeżenie może nam ułatwić zbliżenie jasnego Księżyca w pełni do tej planety na odległość 4 stopni, dnia 2.IX. o godz. 23.

Aby w tym powakacyjnym miesiącu, móc obserwować Księżyc i jego zbliżenia do planet, najłatwiej będzie chyba skorzystać z spotkania Człowiek i Wszechświat, które odbędzie się w 11 września o godz. 18:00 w Planetarium przy ul. Pomorskiej 16.

Na zakończenie zapamiętajmy staropolskie przysłowie:

"Tej naszej Jesieni, świat się kolorami tęczy mieni"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne

Szanowni Państwo

serdecznie zapraszamy do oglądnięcia 3-dniowej transmisji referatów astronomicznych prezentowanych przez uczniów finalistów XLVI Ogólnopolskiego Młodzieżowego Seminarium Astronomiczno - Astronautycznego (OMSA) w Grudziądzu.

Transmisja odbędzie się na kanale YouTube programu telewizyjnego "ASTRONARIUM": - www.youtube.com/AstronariumPL
- link do transmisji będzie również tutaj: www.planetarium.grudziadz.pl

DATY i godziny transmisji:

- 4 czerwca (CZWARTEK), 10:00-14:00: otwarcie, wykład inauguracyjny, SESJA I,
- 5 czerwca (PIĄTEK), 10:00-14:00: wykład, SESJA II,
- 6 czerwca (SOBOTA), 10:00-~14:00: SESJA III, ogłoszenie wyników, zakończenie.

W dniu 2 marca 2020 w CZP nr 1 – Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Łodzi, odbyło się Wojewódzkie Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne. Zostało zaprezentowanych 15 referatów.

Teraz województwo łódzkie będzie reprezentowane w osobie

1. Aleksandry Wolborczyk z Wielunia – temat : „Czy możemy zamieszkać na Marsie?” – pozycja 1, godz. 10:20 – sesja II - “UKŁAD SŁONECZNY, ASTRONAUTYKA” 5 czerwca

2. Bartosza Sobczaka, laureata Wojewódzkiego Seminarium, temat: „Poszukiwanie egzoplanety za pomocą metody tranzytowej” - 10:15 – sesja III – “GWIAZDY I WSZECHŚWIAT, TEMATY RÓŻNE”, 6 czerwca
Organizatorzy – Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 oraz Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii składają wszystkim uczestnikom, jak i ich opiekunom podziękowania za włożony trud i poświęcony czas.

         Zaproszenie na transmisję wykładów

Spojrzenie w czerwcowe niebo 2020

"W czerwcu się pokaże, co nam PAN da w darze”

     Tak się mówi żartobliwie, odnośnie przyznawanych grantów na badania naukowe, ponadto z desperacją znosimy obostrzenia w życiu codziennym, związane z obecnością koronawirusa, który zdezorganizował wszelkie programowe działania. Czerwiec ponadto, to okres najkrótszych nocy, oraz pięknych świtów i zmierzchów, dogodnych dla obserwacji nieba i ostatnich wiosennych spacerów. Mamy zatem krótkie ciepłe noce, które co prawda nie sprzyjają obserwacjom astronomicznym, ale są one cenne dla miłośników nieba.

     Tegoroczne astronomiczne Lato, rozpocznie się nocną porą, w sobotę 20 czerwca o godz. 23.44 – kiedy to Słońce w swej rocznej wędrówce po Ekliptyce, oddali się najbardziej na północ od równika niebieskiego, osiągając punkt przesilenia letniego, zwany punktem Raka. W tym dniu w Łodzi, Słońce w chwili przejścia przez południk, góruje nad horyzontem na wysokości ponad 61 stopni. Wzejdzie tego dnia o godz. 4.23, a zajdzie o 21.04, zatem dzień będzie trwał 16 godzin i 41 minuty; będzie to najdłuższy dzień (i najkrótsza noc) tego roku, a dłuższy od najkrótszego dnia w Łodzi i okolicy, aż o 8 godz. i 54 minuty.

    Najwcześniej Słońce wzejdzie u nas już w Łodzi dnia 12 czerwca (godz. 4.22) i takich wczesnych wschodów Słońca będziemy doświadczać przez 7 kolejnych dni. Najpóźniej zajdzie w dniu 24 czerwca (godz. 21.05), i tak późnych zachodów Słońca będzie już tylko 3. Dni w których Słońce będzie najdłużej nad horyzontem, doświadczymy przez cały tydzień od 17 do 24 czerwca. W tym też okresie, na św. Jana (24.VI), często padają obfite deszcze. Po tegorocznej suchej wiośnie, być może one wystąpią, zobaczymy. Tak czy inaczej będzie z pogodą, to na Dzień Dziecka, Słońce wzejdzie o godz. 4.28, a zajdzie o godz. 20.51. Dzień będzie trwał 16 godz. i 23 minuty; będzie jeszcze krótszy o 18 minut od najdłuższego dnia roku. Natomiast ostatniego czerwca, Słońce w Łodzi wzejdzie o godz. 4.27, a schowa się pod horyzontem o godz. 21.04. Wówczas dzień będzie niezauważalnie, ale już krótszy od najdłuższego dnia roku o 6 minut!.

    Aktywność magnetyczna Słońca w czerwcu będzie na niskim poziomie, jedynie co nieco podwyższona w ostatniej dekadzie miesiąca. Pamiętajmy, iż obserwacje plam na Słońcu prowadzimy wyłącznie przy zastosowaniu odpowiednich filtrów spektralnych, lub rzutowanego na ekran obrazu Słońca z lunety. Ponadto w niedzielę 21.VI., wystąpi obrączkowe zaćmienie Słońca, początek o świcie w Afryce, potem kolejno w południowo-wschodniej Europie, Azji, a zakończy się w Mikronezji. Niestety w zjawiska nie zaobserwujemy. W Polsce jedynie brzegowe, dostępne będzie w Bieszczadach.

    Księżyc powita Lato w nowiu. Zatem bardzo krótkie, ale bezksiężycowe noce, będziemy mieli na przełomie 3 i 4 tygodnia czerwca, a kolejność faz Księżyca będzie następująca: pełnia 5.VI. o godz. 21.12, ostatnia kwadra 13.VI. o godz. 08.24, nów 21.VI. o godz. 08.41 i pierwsza kwadra 28.VI. o godz. 10.16. W perygeum (najbliżej Ziemi) będzie Księżyc dwukrotnie: 3.VI. o godz. 06 i 30.VI. o godz. 04, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 15.VI. o godz. 03. W dniu 5.VI. wystąpi - mało atrakcyjne - półcieniowe zaćmienie Księżyca, z maksimum w Łodzi o godz. 21.25 (lekko pociemniała dolna część tarczy). Ponadto, Księżyc w tym miesiącu zakryje Wenus 19.VI. o godz. 11, co będzie widoczne w północno-wschodniej części Polski. W Łodzi możemy obserwować na niebie to ich zbliżenie, a także wcześniejsze zbliżenie Księżyca do Jowisza w dniu 8.VI. i dzień później do Saturna tj. 9.VI., a także do Marsa po północy 14.VI.

    Jeśli chodzi o planety, to Merkurego znajdziemy do końca wiosny czerwcowej, nisko na wieczornym niebie, tuż po zachodzie Słońca. Najlepsze warunki do jego obserwacji przypadają na pierwszy tydzień miesiąca. Z nastaniem lata, skryje się nam w promieniach słonecznych, by pojawić się na porannym niebie po 10 lipca.
    Wenus, pojawi się nam w drugim tygodniu miesiąca jako Gwiazda Poranna, ale bardzo nisko nad horyzontem, poprzedzając co nieco wschód Słońca. Z upływem dni tego lata, będzie coraz wcześniej poprzedzać wschód naszej gwiazdy, aż do stycznia 2021 roku.

    Mars, dostępny będzie do obserwacji od północy, goszcząc w gwiazdozbiorze Ryb. Tam też 14.VI. o godz. 02, zbliży się doń Księżyc.

     Jowisz, będzie widoczny w czerwcu na niebie już przed północą, goszcząc w gwiazdozbiorze Strzelca. Wieczorem 8.VI., Księżyc, zbliży się do tej planety na odległość 2 stopni.

    Saturna przebywającego w gwiazdozbiorze Koziorożca, możemy obserwować już przed północą. Nad ranem 9.VI., Księżyc zbliży się do tej planety na odległość 3 stopni.

    Uran gości w gwiazdozbiorze Barana, a widoczny jest nisko nad wschodnim horyzontem, krótko aż do świtu. Nad ranem 17.VI., Księżyc zbliży się do tej planety na odległość 4 stopni.

    Neptuna w Wodniku, można obserwować również na wschodnim niebie, w drugiej połowie nocy. Do tej planety 13.VI. tuż po północy, zbliży się Księżyc na odległość 4 stopni. Aby jednak dostrzec te dwie ostatnie planety gołym okiem, trzeba mieć jednak sokoli wzrok.

    Natomiast w dniach od 22.VI. do 2.VII., będzie możliwość zliczania meteorów z czerwcowego roju Bootydów (czyli wylatujących z gwiazdozbioru Wolarza; od 10 do 100 na godzinę). Maksimum ich aktywności przypada na 28.VI., a Księżyc w pierwszej kwadrze, będzie skutecznie przeszkadzał w wieczornych obserwacjach. Oby pogoda nam dopisywała. Zaś z drugiej strony, nasuwa się takie staropolskie przysłowie:
„W początku lata poranne grzmoty są zapowiedzią rychliwej słoty"

    Wobec takich prognoz, życzę Państwu, u progu zbliżających się wakacji i nadchodzącego sezonu urlopowego, samych słonecznych i ciepłych dni, z jak najmniejszą ilością burz.

    Zainteresowanych - tym co można zobaczyć na niebie, zapraszamy na cykl Człowiek i Wszechświat, który organizowany jest w II piątek miesiąca w Planetarium przy ul. Pomorskiej. W tym miesiącu liczymy, że będziemy już funkcjonować nareszcie normalnie. Spotkanie zgodnie z grafikiem odbędzie się 12 czerwca o godz. 18:00.

Wstęp wolny.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w majowe niebo 2020

„W maju zbiera pszczółka, zbierajże też ziółka”

     Przysłowie to wiąże się z ciepłą słoneczną pogodą, a my chcielibyśmy, aby tak wiosennie, zielono, ciepło i kwitnąco, było przez cały miesiąc. Życzmy zatem sobie, nie tylko obserwatorom, dużo bezchmurnego nieba, bowiem firmament – przy coraz to krótszych nocach – szykuje nam przeróżne ciekawe niespodzianki. Słońce, aktualnie o małej aktywności magnetycznej przejdzie, 20 maja o godz. 23:49, ze znaku Byka w znak Bliźniąt. Nadal mozolnie wznosi się po Ekliptyce, coraz to wyżej ponad Równik Niebieski – ale już wolniej niż w kwietniu – tak, że w ciągu tego miesiąca, w Łodzi, przybędzie dnia o 85 minuty. W dniu 1 Maja, Słońce będzie „pracowało” przez 14 godzin i 56 minuty – wschodzi w Łodzi o 5:11, a zachodzi o 20:07. Natomiast ostatniego maja, dzień w będzie trwał aż 16 godz. i 21 minuty, a będzie jeszcze krótszy od najdłuższego dnia w roku tylko o 20 minut. Po bezśnieżnej zimie, ciekawe jaką pogodę w drugiej dekadzie maja, zaserwują nam przysłowiowi "zimni ogrodnicy" (Pankracy, Serwacy i Bonifacy), nie wspominając chłodnej Zośki? Doczekamy - zobaczymy, doświadczymy.

Obserwacje Słońca w minionych miesiącach, wskazują na jego bardzo małą aktywność magnetyczną, związaną z obecnością naszej gwiazdy w minimum, przed rozpoczynającym się 25 cyklem aktywności. Odkrycie około 11 letniego cyklu aktywności Słońca, zawdzięczamy aptekarzowi Samuelowi Schwabe, który dzięki prowadzonym obserwacjom plam, zwrócił uwagę w 1844 roku, na cykliczność ich występowania na Słońcu. Późniejsze obserwacje naszej gwiazdy, wykonane przez Rudolfa Wolfa i Jego praca nad archiwalnymi obserwacjami, pozwoliły na skompletowanie danych obserwacyjnych plam, od połowy XVIII wieku. Oficjalnie w heliofizyce, rok 1749 został przyjęty za koniec zerowego i początek pierwszego cyklu aktywności, stąd mówimy, że powoli rozpoczyna się 25 cykl aktywności Słońca, z przewidywanym maksimum dopiero w 2025 roku.

Tak niska, od dłuższego niż zwykle czasu, aktywność Słońca powoduje, że nie chroni ono nas swym polem magnetycznym, przed silnym i przenikliwym promieniowaniem pochodzącym z centrum naszej Galaktyki. To galaktyczne promieniowanie, przyspiesza mutacje koronawirusa, co w znacznym stopniu komplikuje walkę służby zdrowia z pandemią. W obecnej sytuacji, wypada nam więc tylko czekać cierpliwie na przebudzenie się aktywności magnetycznej Słońca.

Jeśli zaś chodzi o Księżyc, to w trzeciej dekadzie miesiąca będziemy mieli dobre, choć krótkie noce obserwacyjne, bowiem kolejność faz Księżyca w maju jest następująca: pełnia 7.V. o godz. 12.45, ostatnia kwadra 14.V. o godz. 16.03, nów 22.V. o godz. 19.39 i pierwsza kwadra 30.V. o godz. 05.30. Najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się Księżyc 6.V. o godz. 05, a najdalej od nas (w apogeum) będzie 18.V. o godz. 10. Ponadto, Księżyc w tym miesiącu zakryje planetę karłowatą Westę, 24.V. o godz. 17 i to zjawisko będzie u nas widoczne.

Jeśli chodzi o planety, to Merkurego możemy dostrzec na wieczornym niebie, dopiero w drugiej połowie maja, nisko na południowym zachodzie, gdy Słońce skryje się pod horyzont.

Błyszcząca Wenus, widoczna będzie coraz niżej na wieczornym niebie, by końcem maja skryć się w promieniach zachodzącego Słońca. Pojawi się nam na porannym niebie jako Jutrzenka w czerwcu, i tę rolę będzie grała aż do końca stycznia przyszłego roku.

Czerwonawy Mars, i olbrzymy gazowe Jowisz i Saturn, wschodzą w maju około północy, a zatem będą nam dostępne do obserwacji dopiero w drugiej połowie nocy.

Uran, przebywa w gwiazdozbiorze Barana, a będzie go można dostrzec na godzinę przed wschodem Słońca, nisko na wschodnim niebie, ale dopiero po połowie maja. Natomiast dwie godziny wcześniej niż Słońce, w gwiazdozbiorze Wodnika wschodzi Neptun. Obie te „poranne” planety dostrzeżemy, co najmniej, za pomocą lornetki.

W pierwszej dekadzie maja promieniują jasne i szybkie meteory z roju Akwarydów. Meteory te, to pozostałość warkocza komety Halley’a. Radiant meteorów leży na równiku niebieskim, na granicy gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Pegaza. Maksimum jego aktywności przypada na 5/6 maja, a w obserwacjach będzie nam skutecznie przeszkadzał Księżyc w pełni.

Do Słońca zbliża się kometa C/2019Y4 (ATLAS), końcem maja będzie w peryhelium, obecnie z gwiazdozbioru Żyrafy, przejdzie następnie do konstelacji Perseusza. Powinna być widoczna na niebie gołym okiem, a zatem będzie najjaśniejszą kometą obserwowaną w XXI wieku.

Ze zjawisk, które szczególnie polecałbym do obserwacji, oprócz wymienionych powyżej, to majowe wschody i zachody Słońca, które możemy podziwiać w czasie dopuszczalnych spacerów, umilanych śpiewem ptaków. Nie zapominajmy ani przez chwilę, podczas tych przechadzek po Ziemi – zerkając w górę – o skomplikowanej rzeczywistości i nie zawsze bezchmurnym niebie, bowiem przypomnę tu Państwu staropolskie przysłowie:

„Kto się w maju urodzi, dobrze się mu powodzi ”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wyniki II etapu konkursu „Zabawka Edukacyjna”

Do drugiego etapu konkursu zostały zgłoszone 34 prace w kategorii Młodszy Konstruktor oraz 24 prace w kategorii Starszy Konstruktor. Serdecznie dziękujemy wszystkim uczestnikom i opiekunom za trud włożony w przygotowanie prac. Komisja po obradach zakwalifikowała do finału 5 prac w kategorii Młodszy Konstruktor oraz 7 w kategorii Starszy Konstruktor. Forma finału konkursu i jego termin jest sprawą uzależnioną od sytuacji w kraju. Proszę śledzić informacje na oficjalnej stronie konkursu.

Więcej na stronie
         www.zabawkaedukacyjna.strefa.pl/wyniki

Wojewódzkie Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne

W dniu 2 marca 2020 w CZP nr 1 – Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Łodzi, odbyło się Wojewódzkie Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne. Zostało zaprezentowanych 15 referatów.

Komisja po ocenie nadesłanych prac oraz prezentowanych tematów wytypowała uczniów, którzy będę reprezentowali województwo w czasie Ogólnopolskiego Młodzieżowego Seminarium Astronomicznego w Grudziądzu w dniach 19-21 marca

         OMSA Grudziądz

Organizatorzy – Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 oraz Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii składają wszystkim uczestnikom, jak i ich opiekunom podziękowania za włożony trud i poświęcony czas.

Uczestnicy otrzymali dyplomy, podziękowania i drobne upominki. Nagrody książkowe – 5 szt. ufundowało również Kuratorium Oświaty w Łodzi.

Konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki oraz seminarium.

Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi – Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne wraz z Oddziałem Łódzkim Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii są organizatorami wojewódzkiego konkursu

na referat z zakresu astronomii i astronautyki dla młodzieży ze szkół średnich oraz ostatniej klasy szkoły podstawowej.

Termin zgłaszania prac – 14 lutego 2020 roku. Laureaci wyłonieni w czasie Wojewódzkiego Seminarium Astronomiczno-Astronautyczneg będą prezentować swoje prace na Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomicznym w Grudziądzu, które odbędzie się w dniach 19-21 marca 2020 roku.

"Fundatorem nagród jest Kuratorium Oświaty w Łodzi oraz

CZP nr 1 - Planetarium Pomorska".

Zachęcamy do udział!

          Regulamin Konkursu
         OMSA Grudziądz

O KONURSIE

Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne jest imprezą o zasięgu ogólnopolskim wyrosłą z tradycji grudziądzkich, organizowane przez Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne w Zespole Szkół Technicznych w Grudziądzu, wspólnie z Olsztyńskim Planetarium. Nie ma ono odpowiednika wśród innych konkursów ogólnopolskich.

Konkurs co roku rozpisywany jest jesienią przez Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne we współpracy z Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Grudziądzu, w którym wiosną odbywa się finał Seminariów Wojewódzkich, czyli OMSA. Impreza organizowana od początku swego istnienia przez zespół roboczy w składzie: dr Kazimierz Schilling, mgr Małgorzata Śróbka - Kubiak i mgr Mirosław Kubiak, kontynuowana jest obecnie przez zespół: mgr. Sebastiana Soberskiego i mgr. Grzegorza Rycyka, przy współudziale finansowym Urzędu Miejskiego w Grudziądzu, Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Fundacji Astronomii Polskiej, Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, Urzędów Marszałkowskich, Kuratoriów i wiele innych towarzystw i instytucji. W jury OMSA zasiadają znani astronomowie, którzy przede wszystkim oceniają referaty, sposób wygłoszenia i wiedzę uczestników, ale są również głosem doradczym w sprawach organizacyjnych i merytorycznych, mający wpływ na przebieg i ostateczny kształt seminariów.

Wieloletnim przewodniczącym jury był dr Kazimierz Schilling. Po nim "dzwoneczek" przejął prof. dr hab. Andrzej Woszczyk, a obecnym przewodniczącym jest prezes PTMA dr Henryk Brancewicz.

Każdego roku kilkuset uczniów, młodych miłośników astronomii, bierze udział w wojewódzkich konkursach na referat, a najlepsi z nich referują swoje prace na seminariach wojewódzkich. Laureaci, czyli autorzy dwóch najlepszych referatów z każdego województwa typowani są do Grudziądza, na Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne.

Seminarium wojewódzkie odbędzie się

2 marca o godz. 10:00

w Planetarium przy ul. Pomorskiej 16 a

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Zapraszamy uczniów szkół podstawowych do ogólnopolskiego konkursu „Zabawka Edukacyjna”.

Pierwsza edycja konkursu miała miejsce w roku szkolnym 2012/2013. Przez te lata wyrobił sobie pozycję na rynku edukacyjnym. Zainteresowanie konkursem rośnie z roku na rok, poziom konkursu wzrasta co powoduje, że przyczynia się on do poszerzania wiedzy uczniów o przedmiotach przyrodniczych, zmniejsza „strach” ucznia przed nowymi przedmiotami tj.: fizyką i chemią. Dzięki potrzebie wykonania pracy w grupach oraz prezentacji publicznej uczestnicy konkursu rozwijają cechy osobowe i kompetencje, które są niezbędne w życiu społecznym, nawiązują nowe kontakty z osobami o podobnych zainteresowaniach.

Organizatorzy konkursu:

- Politechnika Łódzka,
- Zespół Szkół Techniczno - Informatycznych im. Jana Nowaka - Jeziorańskiego w Łodzi,
- CZP nr 1 w Łodzi - Planetarium Pomorska,

Współorganizatorami są szkoły podstawowe, które zgłoszą chęć udziału i przeprowadzą etap szkolny konkursu.

Cele konkursu:
Zainteresowanie dzieci szkół podstawowych przedmiotami przyrodniczymi oraz matematyką i zachęcenie ich do udziału w różnych formach twórczej aktywności.

Zakres tematyczny konkursu:
Treści nauczania zawarte w podstawie programowej na III etapie edukacyjnym z przedmiotów: fizyka, chemia, matematyka.

Uczestnicy konkursu:
Uczestnikami konkursu są grupy trzyosobowe, składające się z uczniów szkół podstawowych z całej Polski, zgłoszone przez nauczyciela bloku matematyczno-przyrodniczego uczącego w danej szkole.

Konkurs rozgrywany jest w dwóch kategoriach wiekowych:

MŁODSZY KONSTRUKTOR - uczniowie klas IV-VI,

STARSZY KONSTRUKTOR - uczniowie klas VII-VIII.

Czytaj więcej o konkursie na stronie
         www.zabawkaedukacyjna.strefa.pl
Na stronie również Regulamin Konkursu.

Obserwuję i eksperymentuję! - wycieczka do JRG nr 2.

W dniu 16 listopada grupa ciekawych świata dzieci z koła zainteresowań "Obserwuję i eksperymentuję" wraz z opiekunem Remigiuszem Jabłońskim i kilkoma rodzicami wybrała się na wycieczkę do Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej JRG nr 2 w Łodzi przy ul. Legionów 4.

Na miejscu dzieci zapoznały się z pracą strażaków, ich wyposażeniem i sprzętem strażackim.
Po powitaniu przez przedstawiciela jednostki dzieci zwiedziły dyżurkę, gdzie przyjmowane są zgłoszenia przekazywane przez centra alarmowe i gdzie dyżurny po przyjęciu zgłoszenia rozdysponowuje zadania oraz przydziela odpowiednie wozy bojowe.

Następnym zwiedzonym miejscem była świetlica. Po pozostawieniu w niej małych bagaży zniecierpliwione dzieci udały się do garaży, gdzie znajdowały się wozy strażackie i całe wyposażenie strażaków. Tam wszyscy zwiedzający mogli zaspokoić swoją ciekawość przymierzając hełmy strażackie, mundury, maski tlenowe, komunikując się prze krótkofalówki. Chyba największą atrakcją była możliwość przebywania w samochodach gaśniczych, na podnośniku oraz w samochodzie do przewozu butli tlenowych.

Dzieci zapoznały się z całym wyposażenie samochodu gaśniczego w tym z: prądnicami, wężami, piłami łańcuchowymi, środkami sorpcyjnymi, wyposażeniem ratunkowym do udzielania pierwszej pomocy medycznej oraz miały okazje dowiedzieć się do czego służy CHULIGAN.

Na zakończenie wycieczki najmłodsi uczestnicy mieli okazję pograć w piłkę na sali sportowej lub poćwiczyć w siłowni, skąd udały się do świetlicy, gdzie „przewodnikowi wycieczki” wręczono podpisany przez wszystkie uczestniczące w wycieczce dzieci, dyplom z podziękowaniami dla Komendanta za możliwość zwiedzenia JRG nr 2.

(P.C.)

Następna taka okazja za 13 lat! – tranzyt Merkurego!

11 listopada na tarasie Planetarium przy ul. Pomorskiej 16, pomimo zamglonego poranka, w południe niebo było idealne do obserwacji niecodziennego zjawiska.
Było to przejście Merkurego przed tarczą Słońca. Uczestnicy, którzy dotarli - obserwowali, robili zdjęcia, a niektórzy próbowali nawet czasem ustawiać teleskop. Dowiedzieli się więcej o zjawisku, metodach obserwacji, rejestracji oraz o bieżących wydarzeniach na łódzkim niebie.

Pokaz odbył się dzięki zaangażowaniu członków Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.

Więcej zdjęć na http://lodz.ptma.pl/niebo/2019/tranzyt_merkury.html

Opracowanie na podstawie: www.timeanddate.com

11 listopada 2019 r. może należałoby skupić się na obserwacji tarczy Słońca? Cóż zatem wyjątkowego? Będziemy mieli okazję zaobserwować (przy dobrej pogodzie) zjawisko polegające na przejściu Merkurego na tle tarczy Słońca. Planeta ta znajdzie się na linii Ziemia – Słońce. Taka sytuacja zdarza się około 8 maja (w odstępach 7, 13 lub 33 lat) kiedy to planeta jest w węźle wstępującym oraz około 10 listopada (w odstępach 13 lub 33 lat) – wówczas planeta jest w węźle zstępującym. Dochodzi wtedy do przecięcia orbity Merkurego z płaszczyzną ekliptyki – czyli drogą wędrówki Słońca na nieboskłonie.

Ostatnie takie wydarzenie miało miejsce w 2016 roku, natomiast kolejne nastąpi w roku 2032 - wówczas będziemy mieli możliwość obserwacji całego tranzytu
– początek przed godz. 8, a dokładnie w południe czarna plamka – zsunie się z tarczy Słońca.

W poniedziałek, 11 listopada, w Polsce, tak jak w całej Europie, zaobserwujemy tylko początek zjawiska. Niestety zejścia Merkurego z tarczy słonecznej nie ujrzymy, gdyż po godz. 19:00, kiedy to Merkury opuszcza Słońce, znajduje się ono w Łodzi 27 stopni pod horyzontem! W Łodzi początkowo – o godz. 13:35 Słońce będzie zaledwie 15 stopni nad horyzontem, natomiast godzinę później, znajdzie się jedynie na wysokości 9 stopni. Dwie godziny po rozpoczęciu wędrówki Merkurego wysokość Słońca nad horyzontem – już tylko 2 stopnie.
Zapraszamy zatem również do obserwacji własnych tego zjawiska.
Pamiętajmy, aby zastosować odpowiedni filtr!

Czas lokalny:
Pierwszy kontakt: 13h35m – początek zjawiska
Drugi kontakt: 13h37m
Środek zjawiska: 16h20m (w Łodzi zachód Słońca 15:57!)
Trzeci kontakt: 19h03m
Czwarty kontakt: 19h04m

          Zobacz – symulacja widoku tranzytu

Czytaj o historii obserwacji tranzytu - Urania

Opracowanie: R. Jabłoński

W ramach Festiwalu Światła pracownicy Planetarium zapraszają
w dniu 27 września w godz. 19:00 – 22:00
na program pt. „Tajemnice światła gwiazd”

Atrakcje podczas Festiwalu:

1. Pokaz jesiennego nieba pod kopułą w planetarium - godz. 19:00, 20:00, 21:00

2. Prezentacja nt. Sztormy, cyklony i dużo więcej - Niesamowite zjawiska przyrody – godz. 19:00, 21:00

3. Prezentacja nt. : Quo vadis Ziemio! – godz. 20:00

4. Nocne obserwacje nieba (przy sprzyjającej pogodzie - taras planetarium).

5. Pokazy eksperymentów fizycznych.

6. Zabawy świetlne dla dzieci.

Serdecznie zapraszamy!

Obserwacje astronomiczne będą prowadzone przez członków OŁ PTMA

Mieścimy się w podwórku za budynkiem IV LO .Wejście przez bramę od strony ul. Pomorskiej. Jesteśmy placówką położoną w samym centrum Łodzi. Funkcjonujemy w ramach Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi

Zielona Łódź, Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne
przy ul. Pomorskiej 16 oraz Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii zapraszają na
"Noc Spadających Gwiazd w Ogrodzie Botanicznym".

Przewidywane maksimum zjawiska przypada w tym roku we wtorek 13 sierpnia, dlatego też wszystkich zainteresowanych do wspólnego wypatrywania meteorów zapraszamy we wtorek 13 sierpnia po godz. 21:00 do Ogrodu Botanicznego w Łodzi. Tego dnia wyjątkowo kasy biletowe od ulicy Krzemienieckiej oraz od ul. Retkińskiej będą czynne dłużej, do godz. 23.30.

                Więcej informacji o zjawisku
          Więcej na stronie Zielona Łódź

Serdecznie zapraszamy

Zaćmienie częściowe Księżyca – 16 lipca 2019 – Planetarium Pomorska.

Pomimo zachmurzonego nieba kilkadziesiąt osób miało możliwość zapoznać się z ze zjawiskiem, jakim jest zaćmienie Księżyca. Dla przybyłych "obserwatorów" odbyły się prezentacje nieba w planetarium, prezentacje multimedialne oraz pokaz nieba. Oprócz samego zaćmienia można było także podziwiać przez teleskop Jowisza.

Ci którzy wytrwali do późnych godzin nocnych doczekali się maksimum zaćmienia.

Pokaz nieba współorganizowany przez

Serdecznie zapraszamy

Spojrzenie w wakacyjne niebo 2019

     Tego lata, w okresie urlopów i niezwykle wcześnie (19.VI. rozdanie świadectw) zaczynających się tegorocznych wakacji, będziemy się starać korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba. Rzeczywiście, jest to bowiem okres długich dni, a krótkich nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Tym nie mniej, wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na niebie w okresie tegorocznych wakacji, z których niewątpliwie na specjalne wyróżnienie, zasługuje 16/17 lipca częściowe zaćmienie Księżyca, a w drugiej dekadzie sierpnia słynne Perseidy. Postarajmy się w tym celu wykorzystać wolny czas, a być może pogoda wreszcie dostosuje się do naszych oczekiwań. Zatem z głową podniesioną do góry, spójrzmy co tam na naszej sferycznej scenie szykuje nam pogodne niebo.

W miesiące wakacyjne, na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się ściemni, a w lipcu to dopiero około godz. 23, króluje tzw. Trójkąt letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Liry i Orła. W trójkącie tym, najwyżej nad horyzontem, mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą krzyż), na prawo, nieco poniżej Lira i u dołu Orzeł. Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory, w ich tle, przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, ale z dala od miejskich świateł. W drugim tygodniu wakacji, w dniu 4 lipca o północy, Ziemia na orbicie okołosłonecznej znajdzie się najdalej od Słońca (w aphelium), w odległości ponad 152 mln km. Natomiast Słońce w swej „wędrówce” po Ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni staną się nieznacznie, ale coraz to krótsze.

W Łodzi, w dniu 1 lipca Słońce wschodzi o godz. 4.28, a zachodzi o godz. 21.07, czyli dzień będzie trwał 16 godzin i 36 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o 5 minut; natomiast 31 sierpnia Słońce wschodzi o 5.54, a zachodzi o 19.31, czyli będzie nam świeciło przez 13 godzin i 37 minuty: zatem przez wakacje ubędzie nam dnia o 2 godziny i 59 minuty. W międzyczasie zaś, Słońce w swej „wędrówce” wśród znaków Zodiaku, przejdzie 22 lipca, ze znaku Raka w znak Lwa, a w miesiąc później, wstąpi w znak Panny. Ponadto, 2 lipca wystąpi całkowite zaćmienie Słońca, u nas niewidoczne. To piękne zjawisko, będzie można obserwować we wschodniej Oceanii i Południowej Ameryce. Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca, to utrzymuje się ona nadal na niskim poziomie. Nieco zwiększona, w jego 25 cyklu aktywności, może wystąpić pod koniec sierpnia, czego widomą oznaką będzie niewielki wzrost ilości plam i rozbłysków w fotosferze Słońca. Natomiast zawsze należy się liczyć z niespodziankami z jego strony, co być może zaowocuje możliwością zaobserwowania nawet w Małopolsce zorzy polarnej.

Księżyc natomiast rozpocznie i zakończy wakacje w nowiu. Kolejność jego faz w lipcu będzie następująca: nów 2.VII. o godz. 21.16, pierwsza kwadra 09.VII. o godz. 12.55, pełnia 16.VII. o godz. 23.38 i ostatnia kwadra 25.VII. o godz.03.18. W sierpniu zaś: nów 01.VIII. o godz. 05.12, pierwsza kwadra 07.VIII. o godz.19.31, pełnia 15.VIII. o godz. 14.29, ostatnia kwadra 23.VIII. o godz. 16.56 i nów 30.VIII. o godz. 12.37. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 05.VII. o godz. 07 oraz 02.VIII. o godz. 09 i 30.VIII. o godz. 18. Natomiast w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 22.VII. o godz. 02, oraz 17.VIII. o godz.13. Warto też pamiętać, że 20 lipca minie już 50 lat, od kiedy to statek Apollo 11 wylądował na Księżycu, a dzień później, stopy człowieka (Neil Armstrong i Buzz Aldrin) po raz pierwszy dotknęły powierzchni Srebrnego Globu. Wypada zatem spojrzeć bardziej sentymentalnie na naszego naturalnego satelitę, będącego aktualnie rezerwatem ścisłym, gdzie jak głosi legenda, wciąż na nowych śmiałków (dotychczas było ich tylko 12) czeka nasz Mistrz Twardowski.

Ponadto, 16/17 lipca wystąpi częściowe zaćmienie Księżyca, które w Polsce będzie widoczne. Początek zaćmienia częściowego przypadnie o godz. 22:01. Maksimum zaćmienia nastąpi o godz. 23:31, a koniec zaćmienia częściowego o już godzinę po północy.

Ponadto Księżyc będzie w wakacje zakrywał Marsa, oraz dwukrotnie: Saturna i planetę karłowatą Plutona. Te zjawiska nie będą jednak widoczne z terytorium Polski.

Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego będzie można obserwować na wieczornym niebie, nisko nad zachodnim horyzontem, w pierwszej dekadzie lipca. Potem skryje się w promieniach Słońca, a pojawi się nam na porannym niebie 30 lipca, by po trzech tygodniach znów zniknąć w jego promieniach.

Wenus, praktycznie przez całe wakacje kąpie się w promieniach Słońca, a będzie widoczna bardzo nisko na porannym niebie, jedynie w pierwszym tygodniu lipca. Pojawi się nam na wieczornym niebie dopiero w ostatniej dekadzie września.

Mars, przebywający w gwiazdozbiorze Raka, będzie widoczny na wieczornym niebie tylko do połowy lipca, potem skryje się w promieniach Słońca, prawie aż do połowy października.

W gwiazdozbiorze Wężownika, możemy praktycznie przez całą noc obserwować Jowisza ze swoją gromadką galileuszowych księżyców, który 10.VI. był w opozycji do Słońca. Pod koniec wakacji będzie widoczny tylko na wieczornym niebie.

Saturn przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę, gości w gwiazdozbiorze Strzelca. Będzie w opozycji 9.VII., możemy go zatem obserwować na nocnym niebie przez cały okres wakacji.

Natomiast Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Ryb i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet, w związku z ich przebywaniem blisko opozycji: Neptun – 10.IX., a Uran - 28.X. Aby te planety dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej stosując do obserwacji lunetę.

W drugiej połowie lipca, z maksimum 28.VII., można obserwować powolne meteory z roju Akwarydów, których radiant leży w gwiazdozbiorze Wodnika; w obserwacjach wieczornych nie będzie nam przeszkadzał Księżyc przed nowiem. Natomiast od 17 lipca do 24 sierpnia promieniują – znane od stuleci – Perseidy, zwane też łzami św. Wawrzyńca. Główne, rozciągłe ich maksimum wystąpi w dzień 12 i nocą 12/13 sierpnia. Obserwacjom będzie przeszkadzał Księżyc do pełni, który zajdzie dopiero po północy. Planetarium Pomorska wraz z Oddziałem Łódzkim Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, jak co roku planuje podziwiać „spadające gwiazdy” w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi. Pamiętajmy też o staropolskiej prognozie:

„W lipcu upały - wrzesień doskonały”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

JUBILEUSZ ODDZIAŁU ŁÓDZKIEGO

W dniu 8 czerwca 2019 r w Planetarium im. Arego Sternfelda w Łodzi obchodziliśmy jubileusz 70-lecia Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Wśród zaproszonych gości byli mn.: Prezes ZG PTMA Mieczysław Janusz Jagła oraz Prezes Honorowy dr Henryk Brancewicz, dyrektor OA Uniwersytetu Warszawskiego prof. dr hab. Andrzej Udalski, dyrektor Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi Andrzej Gruszczyński oraz kierownik filii nr 3, w której mieści się Planetarium Marcin Wojtczak.

W uroczystości udział wzięło ponad 40 osób. W osobach prezesów był reprezentowany Oddział w: Białymstoku, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Toruniu oraz Warszawie. Był również przedstawiciel Oddziału Śląskiego, członek zarządu. Zaszczycił nas obecnością również redaktor naczelny Uranii – prof. Maciej Mikołajewski z Torunia. W uroczystościach uczestniczyli m.in. kierownik planetarium EC-1, przedstawiciel Zarządu Zieleni Miejskiej oraz przewodniczący Komisji Oświaty Łódź- Bałuty.

Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi – Filia nr 3 – Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne jest siedzibą Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.

          Więcej na stronie OŁ PTMA

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Tegoroczny finał, kolejnej już ogólnopolskiej edycji konkursu, odbył się 7 czerwca na Politechnice Łódzkiej. Planetarium jest jednym z 4 obecnie organizatorów tego konkursu i uczestniczy w tym projekcie od 2012 roku. Celem konkursu jest zainteresowanie dzieci szkół podstawowych przedmiotami przyrodniczymi oraz matematyką i zachęcenie ich do udziału w różnych formach twórczej aktywności. Do tegorocznej edycji zgłosiło się 84 uczestników. Do finału konkursu zakwalifikowało się siedem grup w kategorii Młodszy Konstruktor oraz pięć w kategorii Starszy Konstruktor.

7-go czerwca 2019 roku wzięły one udział w finale konkursu prezentując wykonaną wcześniej zabawkę przed komisją oraz zebraną publicznością. Wszyscy uczestnicy, dzielnie odpowiadali na pytania komisji wykazując się przy tym dobrą znajomością praw przedmiotów bloku matematyczno-przyrodniczego. Prezentacje były oryginalne i miały bardzo wysoki poziom.

W przerwie, kiedy komisja konkursowa udała się na obrady młodzież obejrzała pokaz doświadczeń przygotowany przez dr Rafała Ledziona z Politechniki Łódzkiej. Spotkanie wzbogaciło spotkanie z dziennikarzem telewizyjnym, reporterem, prezenterem TVP 1 Panem Radosławem Brzózką.

Wszystkie drużyny dzielnie walczyły o laury, dopingowane przez opiekunów. Galę prowadzili uczniowie Gimnazjum nr 38 w Łodzi. Ze strony CZP nr 1 – w komisji uczestniczyli: wicedyrektor p. Katarzyna Janus, Marcelina Nowicka, Remigiusz Jabłoński, Stanisław Węcław.

ORGANIZATORZY

- Publiczne Gimnazjum nr 38 w Łodzi
- Planetarium Pomorska
- Politechnika Łódzka
- Szkoła Podstawowa nr 190 w Łodzi

          RELACJA
         www.zabawkaedukacyjna.strefa.pl

NOC MUZEÓW w Planetarium Pomorska - 18 maja 2019 r.

Po raz kolejny Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi – Planetarium Pomorska oraz Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii

zaprasza na

NOC MUZEÓW w Planetarium przy ul. Pomorskiej 16A

Program Nocy Muzeów 2019r.

18 maja - sobota

1. Pokazy nieba pod kopułą – W poszukiwaniu harmonii Wszechświata

godz. 19.00, godz. 20.00, godz. 21.00, godz. 22.00, godz. 23.00
Wymagana wcześniejsza rezerwacja miejsc na pokaz pod kopułą przed Nocą Muzeów
tj. od 6 maja 2019
(odbiór biletu wstępu na miejscu w Planetarium) ul. Pomorska 16a tel. 42 633 13 63/ kom.790 630 217

2. Pokazy w Eksperymentarium – W poszukiwaniu praw natury
Przedstawiane są fascynujące zjawiska fizyczne, odkrywamy piękno natury oraz potęgę ludzkiego rozumu.

godz. 19.00, godz. 20.00, godz. 21.00, godz. 22.00, godz. 23.00

3. Astronomiczne prezentacje multimedialne w sali pokazowej :

     godz.19.00 – Droga do gwiazd wiedzie przez Układ Słoneczny!
(Cezary Koneczny)

     godz.21.00 – Teleskop Jamesa Webba – budowa i cele badawcze.
(Joanna Brząkała)

     godz.22.00 – Czarne dziury i co dalej? – W poszukiwaniu bram do innego wymiaru Wszechświata.
(Cezary Koneczny)

4. Sala plastyczna

     Zabawy plastyczne dla dzieci – I PIĘTRO od godz.18.00

5. Obserwacje wiosennego nieba przy użyciu teleskopów na tarasie obserwacyjnym
(przy sprzyjającej pogodzie)
(godz.19.00- 24:00)

Życzymy udanych pokazów i niezapomnianych wrażeń.

Nadchodzi wiosna! - Pokaz nieba - górka Rogowska –
20 marca, godz. 19:00

Słońce jest coraz wyżej i systematycznie wznosi się po ekliptyce. 20 marca w Łodzi będzie znajdowało się już niemal na wysokości 41 stopni nad horyzontem ( 40 stopni, 59 minut o godz. 12:58). Tego dnia o godz. 22:58 przecina ono równik niebieski w punkcie równonocy wiosennej. Jest to tak zwany punkt Barana. Wówczas nasza najważniejsza „gwiazda przechodzi” z półkuli południowej nieba na północną. To także przejście ze znaku Ryb w znak Barana. Rozpoczyna się astronomiczna wiosna. Warto jednak dodać, że w tym dniu jednak dzień już trwa 12 godzin i 9 minut! Słońce wschodzi w naszym mieście o godz. 5:46 i zachodzi o godz. 17:55. Zrównanie nocy z dniem dokonuje się wcześniej - z 17/18 marca. 17 marca w Łodzi dzień trwać będzie 11h 56 minut, ale już 18 marca 12h i 1 minuta.

Symulacja widoku nieba południowo- zachodniego o godz. 20:00 (20 marca)

Wszystkich zainteresowanych opowieściami o zjawisku, aktualnych konstelacjach nieba – zimowo – wiosennego zapraszamy na obserwacje astronomiczne na górkę Rogowską (za Szkołą Podstawową przy ul. Łupkowej). Jeśli pogoda dopisze na niebie będziemy obserwowali także Księżyc i Marsa! Początek spotkania godz.19:00, obserwacje potrwają do wiosny.

Zaprasza Zielona Łódź wraz z Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym,
z łódzkim oddziałem Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii i miłośnikami obserwacji nieba.

         Informacja także na stronie

Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi – Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne
oraz Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii
zapraszają na wykład
Prof. Pawła Kęblińskiego.

Temat: Nanocząsteczki i zlokalizowane ogrzewanie w perspektywie zastosowań w medycynie i w relacji do pola grawitacyjnego.
Spotkanie odbędzie się w Planetarium Pomorska w dniu 14 grudnia (piątek) o godz. 18:00
w ramach cyklu „Człowiek i Wszechświat”.

Prof. Paweł Kębliński
Materials Science and Engineering Department
Rensselaer Polytechnic Institute, Troy, NY, USA
Instytut Wysokich Ciśnień
Polska Akademia Nauk, Warszawa, Polska

Nanocząsteczki są rozważane do precyzyjnego dostarczenia leków, np. w terapiach nowotworowych. Jedną z możliwości jest użycie nanocząsteczek metalicznych jako zlokalizowanych źródeł ciepła aktywizowanych za pomocą promieniowania elektromagnetycznego. W teorii pozwala to na wysoce selektywne terapie termiczne. W praktyce lokalizacja źródeł ciepła nie gwarantuje lokalizacji pola temperatury.

W mojej prezentacji przedyskutuje warunki konieczne to uzyskania zlokalizowanego pola temperatury i zwrócę uwagę na to ze w wielu opublikowanych badaniach pole temperatury nie jest istotnie zlokalizowane, mimo przeciwnych sugestii autorów. Również omówię jak uzyskać wysoce zlokalizowane pole temperatury, wykorzystując pulsacyjne ekscytacje cieplne nanocząsteczek.

Co ciekawe, analiza problemu pola temperatury wytworzonego przez ogrzewane nanocząsteczki w stanie stacjonarnego przepływu ciepła jest matematycznie identyczna do problemu pola grawitacji wytworzonego przez ciała niebieskie, jak i pola elektrycznego wytworzonego przez zespół ładunków elektrycznych. To pozwala na ciekawe analogie podkreślające podobieństwa i różnice pomiędzy różnorodnymi problemami fizycznymi.

Serdecznie zapraszamy.

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Organizatorzy konkursu:

- Publiczne Gimnazjum nr 38 w Łodzi,
- Planetarium Pomorska,
- Politechnika Łódzka,
- Szkoła Podstawowa nr 190 w Łodzi.

zapraszają do siódmej edycji konkursu Zabawka Edukacyjna.

Patroni honorowi:
- Łódzki Kurator Oświaty
- Dyrektor ŁCDNiKP
- Centrum Nauki Kopernik w Warszawie
- Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii Odział w Łodzi

Patroni medialni:
- TVP3 Łódź
- Tygodnik Głos Nauczycielski
- Grupa UlotkiNet

Pierwsza edycja konkursu miała miejsce w roku szkolnym 2012/2013. Przez te lata wyrobił sobie pozycję na rynku edukacyjnym. Zainteresowanie konkursem rośnie z roku na rok, poziom konkursu wzrasta co powoduje, że przyczynia się on do poszerzania wiedzy uczniów o przedmiotach przyrodniczych, zmniejsza „strach” ucznia przed nowymi przedmiotami tj.: fizyką i chemią. Dzięki potrzebie wykonania pracy w grupach oraz prezentacji publicznej uczestnicy konkursu rozwijają cechy osobowe i kompetencje, które są niezbędne w życiu społecznym, nawiązują nowe kontakty z osobami o podobnych zainteresowaniach.

Celem konkursu jest zainteresowanie dzieci szkół podstawowych przedmiotami przyrodniczymi oraz matematyką i zachęcenie ich do udziału w różnych formach twórczej aktywności.
Uczestnikami konkursu są grupy trzyosobowe, składające się z uczniów szkół podstawowych, zgłoszone przez nauczyciela bloku matematyczno-przyrodniczego uczącego w danej szkole. Konkurs składa się z dwóch etapów. W pierwszym etapie uczestnicy wykonując zabawkę edukacyjną (konstrukcję ruchomą lub interaktywną, która wykorzystuje w swoim działaniu prawa fizyczne, chemiczne lub matematyczne w ramach zajęć przyrody lub matematyki) rozwijają umiejętność współpracy w grupie, planowania, wyobraźnię przestrzenną. Finał konkursu, odbędzie się w kwietniu na Politechnice Łódzkiej. Uczestnicy prezentują zabawkę przed komisją konkursową oraz publicznością rozwijając tym sposobem najważniejsze kompetencje potrzebne młodemu człowiekowi - umiejętność samo prezentacji, radzenia sobie ze stresem. Zespoły trzyosobowe muszą przedstawić zasadę działania zabawki, wyjaśnić prawa w niej wykorzystane.

Finaliści konkursu otrzymają nagrody ufundowane przez firmy: Helios – sieć kin w Polsce, Alexander – producent zabawek i gier edukacyjnych, ReAktywacje – szkoła tańca, Fundację Mózg Malina. Najbardziej aktywne placówki otrzymają nagrodę specjalną ufundowaną przez firmy Nowa Szkoła i Alexander.
Uczestnicy konkursu nie ponoszą żadnych opłat za uczestnictwo, a wykładowcy i nauczyciele przygotowujący konkurs wykonują swoje obowiązki w ramach wolontariatu.
Ambasadorem konkursu jest dziennikarz telewizyjny, reporter, prezenter TVP 1 Pan Radosław Brzózka. Autor i zarazem prowadzący programu popularno-naukowego "Jak to działa?".

Więcej informacji:

Paweł Dawczyński - organizator i pomysłodawca konkursu
tel. 509 01 77 44
e mail: admin@zabawkaedukacyjna.strefa.pl
         www.zabawkaedukacyjna.strefa.pl

Atrakcje Festiwalu Światła 2018

W ramach Festiwalu Światła pracownicy Planetarium przy ul. Pomorskiej 16a w Łodzi zapraszają w dniu 28.09.2018r. w godz. 18.00 – 23.00
na program pt. „Tajemnice światła gwiazd”

Wszystkie atrakcje: pokazy, wykłady, prezentacje rozpoczynają się o pełnych godzinach.
18.00 , 19.00, 20.00, 21.00, 22.00
Na pokazy nieba pod kopułą wymagana wcześniejsza rezerwacja miejsc
(odbiór biletu wstępu na miejscu w Planetarium) ul. Pomorska 16a.

Proponujemy następujące atrakcje:

1. Pokaz jesiennego nieba pod kopułą planetarium
w godz. 18.00, 19.00, 20.00, 21.00, 22.00
2. Prezentacja nt. „Dlaczego gwiazdy świecą?” – godz. 19.00, 21.00
3. Prezentacja nt. :Quo vadis Ziemio! – godz. 20.00
4. Nocne obserwacje nieba (przy sprzyjającej pogodzie)
5. Pokazy eksperymentów fizycznych.
6. Zabawy świetlne dla dzieci.

Zapraszamy w piątek 28 - września 2018r. wszystkich lubiących patrzeć w rozgwieżdżone niebo i zgłębiać jego tajemnice.

Aby do nas trafić należy wejść w bramę IV LO przy ulicy Pomorskiej 16a i po przejściu wewnętrznego dziedzińca i kolejnej bramy udać się do najwyższego budynku na podwórku.

Imprezę będą wspierać członkowie Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.

Kontakt;
tel. 42 633 13 63/ kom. 790 630 217
mail: biuro@planetarium.org.pl
www.planetarium.org.pl

Noc Spadających Gwiazd w Ogrodzie Botanicznym

Zielona Łódź, Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne przy ul. Pomorskiej 16
oraz Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii
zapraszają 12 sierpnia, na spektakl
"Noc Spadających Gwiazd w Ogrodzie Botanicznym"
którego sceną będzie "niebo północne".

Wszystkich zainteresowanych do wspólnego wypatrywania meteorów zapraszamy po godz. 21 do Ogrodu Botanicznego w Łodzi. Tego dnia kasy biletowe od ulicy Krzemienieckiej oraz od ul. Retkińskiej będą czynne dłużej, bo do północy. Przewidujemy, że obserwacje potrwają do godziny 1 w nocy. Bilety wstępu do Ogrodu kosztują 4 i 8 zł, płatność wyłącznie gotówką.

Organizatorzy zapewniają profesjonalne prowadzenie obserwacji perseidów. Pracownicy Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Łodzi i miłośnicy astronomii swoimi opowieściami i fachowymi komentarzami stworzą atmosferę tajemniczości i fascynacji gwiazdami. I tylko wtedy spełnią się wszystkim życzenia i te małe i te duże. Trzeba tylko w to mocno wierzyć.

Obserwacjom astronomicznym towarzyszyć będą także nocne, bezkrwawe łowy, czyli warsztaty entomologiczne. Będziemy starali się przybliżyć Państwu fascynujący świat nocnych owadów zamieszkujących Ogród Botaniczny. Pod okiem najlepszych fachowców będziemy zwabiać światłem, łowić, podziwiać i klasyfikować ćmy i inne owady. Połów na światło jest całkowicie bezpieczny zarówno dla owadów, jak i dla publiczności. Miłośnicy nocnych motyli zaprezentują także swoje najcenniejsze zbiory, a także będą udzielać porad dotyczących fotografowania owadów.

Całkowite zaćmienie Księżyca – najdłuższe w XXI wieku – 27 lipca 2018.

27 lipca, już przed godziną dwudziestą, na tarasie Planetarium, pojawili się pierwsi zainteresowani niecodziennym zjawiskiem na niebie – zaćmieniem Księżyca. Mimo chmur wyłonił się on dość nisko nad horyzontem, ale już nie w pełni oświetlony. W czasie bardzo długiego zaćmienia, uczestnicy mieli możliwość obserwacji przez teleskopy trzech planet – Marsa, Saturna oraz Jowisza. Można było dowiedzieć się o historii gwiazdozbiorów zarówno w czasie obserwacji jak i seansów pod kopułą planetarium.
Pokaz nieba związany był z najdłużej trwającym zaćmieniem Księżyca w XXI wieku. Zaćmienie całkowite, to zjawisko kiedy nasza planeta znajduje się miedzy Słońcema Księżycem, który dokładnie wchodzi w stożek cienia Ziemi.

Źródło: Projekt Gloria
Ostatnie takie wydarzenie miało miejsce w 31 stycznia tegoż roku, jednak nie było możliwe do obserwacji w Europie. Następne, które się szykuje, będzie 21.01.2019, ale jego czas to już tylko 1h 02min.

Lipcowe zaćmienie będzie trwało 1h 43min i 47 sek. Jego maksimum wypada o godz. 22:21:45. Nasz satelita będzie wówczas 11 stopni powyżej horyzontu.
Wszystkich zainteresowanych podziwianiem tego niecodziennego zjawiska zapraszamy na godz. 20:00 do Planetarium przy ul. Pomorskiej 16. Mamy nadzieję, że pogoda dopisze!

Źródło: NASA

Źródło: NASA

Zespół Planetarium Pomorska wraz z OŁ PTMA.

XXVIII Konferencja SOPiZ PTMA - 26-27 maja 2018 roku.

W dniach 26 – 27 maja (sobota/niedziela) 2018 roku w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Łodzi odbyła się XXVIII Konferencja Sekcji Obserwacji Pozycji i Zakryć PTMA. Uczestniczyło w niej ponad 30 obserwatorów z różnych oddziałów Towarzystwa oraz członkowie OŁ PTMA. Konferencję otworzyli: gospodarz miejsca - Dyrektor Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi – Andrzej Gruszczyński oraz kierownik filii PiOA – Marcin Wojtczak. Zgromadzonym uczestnikom za przybycie, zaangażowanie w obserwacje oraz organizację przedsięwzięcia podziękował również Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii – Mieczysław Janusz Jagła oraz prezes OŁ PTMA – Remigiusz Jabłoński. Trudu organizacyjnego, prowadzenia spotkania, podjął się prof. Marek Zawilski, który prowadzi SOPiZ, jako jedną z sekcji PTMA.
Na konferencję oprócz zainteresowanych obserwatorów z Białegostoku, Częstochowy, Krakowa, Krosna, Otwocka, Poznania, Piotrkowa, Warszawy przybyli również dr Henryk Brancewicz, prezes honorowy PTMA z Krakowa oraz redaktor naczelny „Uranii” – dr hab. Maciej Mikołajewski, prof. UMK z Torunia.
Historię obserwacji zakryciowych w Polsce, a także wyniki aktualnych obserwacji zaprezentował Wojciech Burzyński z licznie reprezentowanego oddziału białostockiego.
Obserwacje pozycyjne planetoid zrelacjonował Tomasz Kluwak z Poznania. O wynikach testu kamery cyfrowej ZWO opowiadał prof. Marek Zawilski – Przewodniczący SOPiZ. Zalety polskiego insertera GPS omówił Tomasz Wężyk. Trudno szczegółowo opisywać poszczególne prezentacje, gdyż prezentowane dane, różnorodność informacji wymagałaby oddzielnego opracowania.
W przerwie obiadowej pierwszego dnia obrad uczestnicy Konferencji wzięli udział w pokazie nieba pod kopułą planetarium, gdzie zapoznali się z budową ręcznie wykonanego projektora działającego w naszej placówce już od ponad 30 lat.
Kolejne tematy tego dnia należały już do Wojciecha Burzyńskiego. Pierwszy to „Historia obserwacji zakryciowych w Polsce” natomiast następny – przyjął formę warsztatów dotyczących obsługi, porównania oraz dedykowania programów komputerowych związanych z obserwacjami.
W drugim dniu obrad (niedziela) Prezes ZG PTMA Janusz Jagła przedstawił relację z wyjazdu grupy multimedialnej PTMA z Niepołomic na całkowite zaćmienie Słońca do USA w sierpniu 2017 r. Następnie Gabriel Murawski z Białegostoku zapoznał zgromadzonych z tematem „Poszukiwanie egzoplanet metodą tranzytową KELT oraz TESS”.
Pomysłodawca i twórca Obserwatorium Astronomicznego Królowej Jadwigi w Rzepienniku Strzyżewskim - dr Bogdan Wszołek omówił zalety Obserwatorium pod kątem dokonywania obserwacji zakryciowych oraz zaproponował tę lokalizację, jako jedno z miejsc do rejestracji zjawisk astronomicznych.
Po przerwie kawowej i poczęstunku, wykład wygłosił dr. hab. M. Zawilski na temat– „Reminiscencje historyczne: Manfredi i Śniadecki”. W końcowej części Konferencji prof. M. Zawilski oraz Wojciech Burzyński przedstawili plan pracy Sekcji w najbliższych latach.
Wyczerpując plan dnia, po różnych dyskusjach, omawianych planach, w godzinach już popołudniowych Prezes PTMA podziękował za trud organizacyjny, bogatą tematykę prezentowanych zagadnień, a przede wszystkim za poświęcony czas na rzecz promocji i rozwoju działalności Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.

NOC MUZEÓW w Planetarium Pomorska - 19 maja 2018 r.

To kolejny rok, kiedy w czasie Nocy Muzeów w łódzkim Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym przy ul. Pomorskiej 16a dla odwiedzających przygotowano wiele atrakcji. Pokazy nieba pod kopułą, wykłady o tematyce astronomicznej, pokaz doświadczeń fizycznych, a także zajęcia plastyczne dla dzieci. Największym zainteresowaniem z racji charakteru placówki, okazały się obserwacje astronomiczne. Słońce, Księżyc oraz Wenus i Jowisz były najbardziej spektakularnymi obiektami do podziwiania przez przygotowane teleskopy.
Obserwacje na tarasie, jak i pokazy w planetarium, zostały wsparte przez członków Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.
Tym, którym nie udało się skorzystać ze wszystkich przygotowanych atrakcji zapraszamy 8 czerwca na godz. 18:00 - cykl „Człowiek i Wszechświat”.

finał ogólnopolskiego konkursu Zabawka Edukacyjna - edycja 2017/2018.

Do tegorocznej edycji zgłosiło się 45 uczestników. Do finału konkursu zakwalifikowało się jedenaście grup. 19-go marca 2018 roku w Instytucie Fizyki Politechniki Łódzkiej, wzięły one udział w finale konkursu prezentując przed komisją oraz zebraną publicznością wykonaną wcześniej zabawkę. Wszyscy uczestnicy, dzielnie odpowiadali na pytania komisji wykazując się przy tym dobrą znajomością praw przedmiotów bloku matematyczno-przyrodniczego. Prezentacje były oryginalne i miały bardzo wysoki poziom.

W przerwie, kiedy komisja konkursowa udała się na obrady młodzież obejrzała pokaz doświadczeń przygotowany przez dr Rafała Ledziona z Politechniki Łódzkiej.
Z Planetarium Pomorska, w komisji pracowali Marcelina Nowicka oraz Remigiusz Jabłoński.

Wszystkie drużyny dzielnie walczyły o laury, dopingowane przez opiekunów. Galę prowadzili uczniowie Gimnazjum nr 38 w Łodzi.

         Wyniki konkursu

Konkurs wspierali patroni honorowi : Kuratorium Oświaty w Łodzi, Centrum Nauki Kopernik, patroni medialni TVP3 Łódź, Radio Łódź oraz UlotkiNet.

Galeria zdjęć oraz relacja z finału w TVP3...

         Galeria zdjęć

         relacja z finału w TVP3

Czytaj o konkursie na stronie ZabawkaEdukacyjna

         ZabawkaEdukacyjna

UDANE OBSERWACJE ALDEBARANA - 23.02.2018

To zjawisko, mniej ważne od strony naukowej, ale niezwykle spektakularne, zdarzyło się w niemal idealnych warunkach - w południku i wysoko nad horyzontem, a przy tym przy Księżycu w pierwszej kwadrze.
Warunki pogodowe były lepsze w Polsce północnej i zachodniej, a złe w Polsce płd.-wschodniej.
W Łodzi rozpogodziło się mniej więcej na godzinę przed zakryciem i Aldebarana było już widać na nie całkiem ciemnym niebie.
Na tarasie obserwatorium przy ul.Pomorskiej zebrało się sporo osób, niektórzy z własnym sprzętem, w tym sporo młodzieży z kół zainteresowań.

Rejestracja zakrycia i odkrycia przebiegła optymalnie - tak przy pomocy kamery CCD, jak i aparatu fotograficznego oraz wizualnie.

Wynik rejestracji kamerą:
Zakrycie: 17:08:41.59-41.67 (znikanie na 4 klatkach)
Efemeryda Occult: 17:08:41.5
Odkrycie: 18:08:50.39 (pierwszy błysk)
Efemeryda Occult: 18:08:50.3
Oba zjawiska zatem spóźnione względem efemerydy o 0.1s.

Pomiędzy zakryciem i odkryciem można też było dowiedzieć się o wcześniejszych obserwacjach Aldebarana, które także były rejestrowane w łódzkim planetarium.

Nowe warsztaty – SITODRUK

Już od lutego zapraszamy na nowe warsztaty plastyczne wprowadzające w świat sitodruku. W ramach zajęć uczestnicy samodzielnie wymyślają projekt, który następnie przekładają na papier. Dzięki temu poznają czym jest proste projektowanie w zakresie sitodruku. Grupa zapoznaje się z pracownią, sprzętem oraz materiałami, które są niezbędne w pracy sitodrukarskiej, następnie każdy uczestnik samodzielnie nadrukowuje grafikę na bawełnianej torbie lub koszulce.
W ramach warsztatu możliwy jest nadruk dowolnej grafiki np. loga placówki. Należy wówczas kilka dni przed warsztatem przesłać nam czarno-biały projekt, który będzie można nanieść na sito drukarskie.
Po zakończonych warsztatach każdy uczestnik otrzymuje nadrukowaną przez siebie torbę ekologiczną bądź koszulkę.

Serdecznie zapraszamy, zapisy przyjmowane są telefonicznie, pod numerem tel. 42 633 13 63

BAL KARNAWAŁOWY W PLANETARIUM

W ostatki na naszej świetlicy zorganizowaliśmy bal karnawałowy. Dzieciaki wykazały się wielką kreatywnością przebierając się za wróżki, zwierzaki, pajace, kowboje, diabły oraz inne stwory. Było mnóstwo tańców, hulańców i swawoli. Uczyliśmy się Belgijki, Chocolady oraz Zumby z niezwykle skomplikowanym układem ruchów (skomplikowanych dla nauczycieli, bo dzieci radziły sobie doskonale). Podczas konkursów w jedzeniu pączka czy tańca na gazecie śmiechu było co niemiara. Zobaczcie sami jak się bawiliśmy, oglądając zdjęcia w galerii.

Wszystkich zainteresowanych astronomią i zjawiskami astronomicznymi zapraszamy na obserwacje efektownego zakrycia Aldebarana.

Księżyc zakryje najjaśniejszą gwiazdę konstelacji Byka 23 lutego, w piątek.
Przewidywany moment zjawiska to 18:08:41.
Nasz satelita będzie w pierwszej kwadrze, co sprawi, że zjawisko chowania się Aldebarana przy ciemnej stronie będzie można obserwować praktycznie przez lornetkę. Sprzyjają również temu warunki. Księżyc znajdzie się na południowym niebie wysoko nad horyzontem,w południku, niemal 55 stopni, a więc nawet światło miasta nie będzie nam przeszkadzać.

Godzinę później (19:08:50) alfa Byka wyłoni się z za tarczy Księżyca, jednak przy oświetlonej już stronie.

Obserwację i rejestrację zjawiska prowadzić będzie przewodniczący Sekcji Obserwacji Pozycji i Zakryć Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, prof. M. Zawilski.

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych, wstęp wolny.

W programie – spotkanie w planetarium, prezentacja dotycząca zjawiska, obserwacje astronomiczne zjawiska z tarasu. Oczywiście, obserwacje uzależnione od warunków atmosferycznych!
Rozpoczynamy o godz. 16:45.

Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium
Astronomiczno-Astronautyczne 2018

Informujemy, że Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne 2018
odbędzie się w poniedziałek, 26 lutego 2018 r. w CZP nr 1 - Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego im. Arego Sternfelda w Łodzi przy ul. Pomorskiej 16a.
Początek, godz. 10.00
Zespół Planetarium Pomorska

KONKURS NA REFERAT

Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 Łodzi, Filia nr 3 Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne przy współpracy z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii – oddział w Łodzi, informuje, że w roku szkolnym 2017/2018 w odbędzie się wojewódzki konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki dla młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych.

Termin nadsyłania prac – 9 lutego 2018.

Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne 2018
podsumowujące wojewódzkie konkurs astronomiczno-astronautycznego odbędzie się w między 19-27lutego 2018 r.w CZP nr 1 - Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego im. Arego Sternfelda w Łodzi przy ul. Pomorskiej 16a

Przypominamy, że na laureatów czekajądyplomy i nagrody.

Zwycięzca i zdobywca drugiego miejsca Wojewódzkiego Seminarium kwalifikują się do
Ogólnopolskiego Młodzieżowego Seminarium Astronomiczno-Astronautycznego w Grudziądzu, które odbędzie się w dniach 22-24 marca 2018 r.

Prosimy opiekunów prac o wcześniejsze potwierdzenie uczestnictwa w seminarium drogą mailową.

biuro@planetarium.org.pl

         REGULAMIN
          REGULAMIN str 2
         KARTA ZGŁOSZENIA do konkursu
         Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne 2018

KONKURS ZABAWKA EDUKACYJNA

Pierwsza edycja konkursu miała miejsce w roku szkolnym 2012/2013. Przez te kilka lat zyskał on już swoją pozycję na rynku edukacyjnym. Zainteresowanie konkursem rośnie z roku na rok, poziom konkursu wzrasta co powoduje, że przyczynia się on do poszerzania wiedzy uczniów o przedmiotach przyrodniczych, zmniejsza „strach” ucznia przed nowymi przedmiotami tj.: fizyką i chemią. Dzięki potrzebie wykonania pracy w grupach oraz prezentacji publicznej uczestnicy konkursu rozwijają cechy osobowe i kompetencje, które są niezbędne w życiu społecznym, nawiązują nowe kontakty z osobami o podobnych zainteresowaniach.
Nagrodą główną w konkursie jest wycieczka ufundowana przez biuro podróży GALAKTYKAtravel.
Wszyscy finaliści otrzymają dyplomy i nagrody rzeczowe ufundowane przez firmy: Alexander, HELIOS, ReAktywacja, oraz Fundację Mózg Malina. Opiekunowie finalistów otrzymują dyplomy uznania.
Najbardziej aktywne szkoły otrzymają mikroskop i pomoce dydaktyczne ufundowane przez firmy: Nowa Szkoła i Alexander.

Od kilku lat sprawowany jest nad konkursem patronat honorowy przez:
Łódzkiego Kuratorium Oświaty w Łodzi oraz Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.

         REGULAMIN
         KARTA ZGŁOSZENIA do konkursu
          NAZWA I OPIS ZABAWKI



AKTUALNOŚCI

ŚWIETLICA

PLANETARIUM



KLUB SMERFÓW

EKSPERYMENTARIUM

CZŁOWIEK I WSZECHŚWIAT



POLISENSORYKA

WARSZTATY PLASTYCZNE

ZJAWISKA ASTRONOMICZNE



KOŁA ZAINTERESOWAŃ

FILIA NR 3 CENTRUM ZAJĘĆ POZASZKOLNYCH NR 1 W ŁODZI

NASI ZNAJOMI:

CENTRUM ZAJĘĆ POZASZKOLNYCH NR 1 W ŁODZI

OŚRODEK EDUKACJI EKOLOGICZNY

OGRÓD JORDANOWSKI

Informacje

PLANETARIUM POMORSKA
ul.Pomorska 16A, 91 - 416 Łódź
42 633 13 63
biuro@planetarium.org.pl

    PLANETARIUM - POMORSKA © 2020

DO GÓRY

AKTUALNOŚCI

WAKACJE Z UŚMIECHEM

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Finał 11 edycji Konkursu Zabawka Edukacyjna!

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Wyniki eliminacji ogólnopolskich - Konkurs Zabawka Edukacyjna

KONKURSU „ZABAWKA EDUKACYJNA”

Zapraszamy uczniów szkół podstawowych do ogólnopolskiego konkursu „Zabawka Edukacyjna”.

MŁODSZY KONSTRUKTOR - uczniowie klas IV-VI,

STARSZY KONSTRUKTOR - uczniowie klas VII-VIII.

Wojewódzki Konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki oraz Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne.

„Jak nauczać o energii jądrowej”

Spojrzenie w wrześniowe niebo 2022

"Jaki pierwszy wrzesień, taka będzie jesień"

Początek spotkania godz. 18:00 (wstęp wolny).

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w sierpniowe niebo 2022

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w lipcowe niebo 2022

Jeśli nie planujemy urlopu w wakacje, to pamiętajmy o staropolskiej prognozie pogody:

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

48. Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne (OMSA)

Szanowni Państwo, Drodzy Uczestnicy i Organizatorzy 48.OMSA,

Spojrzenie w czerwcow niebo 2022

"Czerwiec po deszczowym maju, często dżdżysty w naszym kraju”

„Co się w lecie zarobi, tym się w zimie żyje"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w majowe niebo 2022

„Pierwszego maja deszcz, nieurodzaju wieszcz”

„Nie zawsze na Ziemi maj, nie zawsze ludziom raj”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne

Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne

"Spojrzenie w kwietniowe niebo 2022"

„Czasem kwietnia pora letnia, czasem zwiedzie w marzec zjedzie”

„Pogody kwietniowe - to słoty majowe”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Kolejne udane zakrycie zarejestrowane w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Łodzi.

Poniższy wykres pokazuje krzywą zmiany blasku oraz momenty zakrycia i odkrycia gwiazdy.

"Spojrzenie w marcowe niebo 2022"

„Co marzec wypiecze, to kwiecień wysiecze”

„Z ciepłą wiosną nadzieje na lepsze jutro rosną”

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w lutowe niebo 2022"

„Gdy luty z błyskawicami, prędka wiosna przed nami"

„Czasem luty tak się zlituje, że człek na bosaka w pole wędruje"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wojewódzki Konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki oraz Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne.

Udana rejestracja zakrycia asteroidalnego – Adorea, 11.01.2022 r.

"Spojrzenie w styczniowe niebo 2022"

"Gdy w styczniu deszcz leje, złe robi nadzieje"

„Styczeń pogodny - wróży rok płodny"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w grudniowe niebo"

"Pogoda grudniowa - wody połowa, lodu połowa"

"Grudzień ziemię grudzi, a izdebki studzi"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w listopadowe niebo"

"Przyszła piękna Jesień, ręce w pełną kieszeń?"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w październikowe niebo"

"Miesiąc październy , Genowefy (3.I.) obraz wierny"

Natomiast dla wzbudzenia nie tylko obserwacyjnych refleksji, po tegorocznej wakacyjnej pogodzie, odwołam się do sprawdzonego przysłowia:

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie na wrześniowe niebo 2021"

"Gdy wrzesień z pogodą zaczyna, zwykle przez miesiąc pogoda trzyma"

Na zakończenie przypomnijmy sobie staropolskie przysłowie:

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Spojrzenie w sierpniowe niebo 2021"

Pamiętajmy też o staropolskim przysłowiu:

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w lipcowe niebo 2021

Jeśli nie planujemy urlopu w lipcu, to pamiętajmy o staropolskiej prognozie pogody:

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w czerwcowe niebo 2021

"Czerwiec się czerwieni, będzie grosz w kieszeni”

„Gdy końcem czerwca pogoda służy, wczasowicz tylko oczka mruży"

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Spojrzenie w majowe niebo 2021

„Bociek jest! Wiosna fest”

Wojewódzki Konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki
oraz
Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

Wojewódzki Konkurs na referat z zakresu astronomii i astronautyki
oraz
Wojewódzkie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczno-Astronautyczne.

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

dr A. Michalec OA UJ, MOA Niepołomice
R. Jabłoński, Planetarium Pomorska, OŁ PTMA

"Fundatorem nagród jest Kuratorium Oświaty w Łodzi oraz

CZP nr 1 - Planetarium Pomorska".

Seminarium wojewódzkie odbędzie się

2 marca o godz. 10:00

w Planetarium przy ul. Pomorskiej 16 a

W ramach Festiwalu Światła pracownicy Planetarium zapraszają
w dniu 27 września w godz. 19:00 – 22:00
na program pt. „Tajemnice światła gwiazd”